چکیده:
پژوهش حاضر با روش توصیفی و مطالعات کتابخانهای به مقایسة تطبیقی آرای امام موسی صدر و شیخ محمد عبده به عنوان نمونههایی از عقل شیعی و نومعتزلی پرداخته، جایگاه «عقل» را نزد آنان روشن کردهاست و از طریق استناد به نمونههایی از آیات قرآن، سعی در نشان دادن استدلال عقلی آنها در تفسیر قرآن با تأکید بر مسائل اجتماعی دارد. پرسش اصلی تحقیق چنین مطرح میشود: موضع مشترک امام موسی صدر و شیخ محمد عبده دربارة «عقل» و جایگاه آن در تفسیر چیست؟ در پاسخ به این سؤال، بر حجیت عقل به عنوان یکی از مدارک تفسیر عقلی تکیه میشود. سرانجام، با بررسی نظرات ایشان به این نتایج میرسد که هر دو در امکان فهم و جواز تفسیر قرآن برای همة انسانها اتفاق نظر دارند. همچنین، هر دو قائل به حجیت عقل در تفسیر قرآن هستند و در پایان، هر دو از عقل در تفسیر قرآن، بهعنوان قوة درک بدیهیات، تبیین و توضیح، استنباط گزارههای نظری و تأویل بخشی از ظواهر قرآن بهرة کافی را بردهاند.
خلاصه ماشینی:
بررسي تطبيقي جايگاه «عقل » در تفسير قرآن از منظر امام موسي صدر و شيخ محمد عبده علي شريفي استاديار علوم قرآن و حديث دانشگاه علامه طباطبائي، تهران ، ايران زهرا بختياري کارشناس ارشد علوم قرآن و حديث دانشگاه علامه طباطبائي، تهران ، ايران (تاريخ دريافت : ١٣٩٥/٠٤/٠٩؛ تاريخ پذيرش : ١٣٩٦/٠٤/٢٨) چکيده پژوهش حاضر با روش توصيفي و مطالعات کتابخانه اي به مقايسۀ تطبيقي آراي امام موسي صدر و شـيخ محمد عبده به عنوان نمونـه هـايي از عقـل شـيعي و نـومعتزلي پرداختـه ، جايگـاه «عقـل » را نـزد آنـان روشـن کرده است و از طريق استناد به نمونه هايي از آيات قرآن ، سعي در نشان دادن استدلال عقلـي آن هـا در تفسـير قرآن با تأکيد بر مسائل اجتماعي دارد.
طـرح پرسـش اصـلي در پـژوهش حاضر چنين است : موضع مشترک امام موسي صدر و شيخ محمد عبده دربارة عقـل و جايگـاه آن در تفسير چيست ؟ در پاسخ به اين سؤال ، بر حجيت عقل به عنـوان يکـي از مـدارک تفسـير عقلي تکيه ميشود.
کاربرد عقل به مثابۀ درک بديهيات ٢ يا معرفت هاي بديهي نگرش صدر و عبده به تفسير قرآن ، تلفيقي از نگاه عقلاني ـ اجتمـاعي اسـت ؛ چراکـه پايـۀ نگرش آن ها به تفسير، منطبق با مسائل جامعه بوده است .
در پايان ، بررسي آثار امام موسي صدر و شيخ محمد عبده حاکي از آن است که اين دو انديشمند، طريق اعتدال را در ميزان بهره مندي از عقل در تفسير قرآن پيش گرفتند.