چکیده:
میرزا محمدصادق مروزی مورخ عصر قاجار، از مردم شاهجهان مرو بود. میرزا محمدصادق ابتدا سمت منشی گری دربار فتحعلیشاه و سپس منصب وقایع نگاری گرفت. وقایع نگار شعر هم می سرود و «هما» تخلص می کرد. او در اندک مدتی به مناصب مناسب نایل آمد و از آن پس از طرف فتحعلی شاه و عباس میرزا به ماموریت های مختلف در داخل و خارج گسیل شد.
وقایع نگار از آنجا که از معدود افرادی بوده که با قائم مقام مکاتبه داشته و مورد مشورت قائم مقام و عباس میرزا بوده، از بسیاری از مسائل دربار آگاهی داشته و در برخی آثار خود مستقیم و غیر مستقیم پرده از حوادث محرمانه دربار برداشته است. از آثار به جامانده از وی می توان به شیم عباسی، زینه المدایح، دیوان همای مروزی، تحفه عباسی، راحه الارواح، حکایات میرزاصادق، مجمع الآثار، مناظره عقل و بخت و شمایل فتحعلی شاه قاجار و تاریخ جهان آرا اشاره نمود که از این میان شاید بتوان گفت تاریخ جهان آرا بهترین اثر اوست.
این مقاله نیز بر آن است تا نگاهی گذرا به زندگی سیاسی، علمی و فرهنگی میرزا صادق مروزی، با توجه به جلد دوم کتاب تاریخ جهان آرا، بیندازد.
خلاصه ماشینی:
این مقاله نیز بر آن است تا نگاهی گذرا به زندگی سیاسی، علمی و فرهنگی میرزا صادق مروزی، با توجه به جلد دوم کتاب تاریخ جهان آرا، بیندازد.
کارشناس ارشد رشتۀ تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری مقدمه از آن جا که در تاریخ نویسی چون نامه نگاری و شرح حال نویسی از نثر استفاده میشود، مناسب است ابتدا اشاره ای گذرا به وضعیت نثر نمود: زبان و نثر فارسی که قبلا به واسطۀ استیلای عرب با لغات عربی مخلوط شده بود، با لغات ترکی مغولی و جغتایی نیز آمیخته شد.
«منشیان و نثرنویسان این عهد، مانند فاضل خان گروسی و عبدالرزاق بیگ دنبلی و میرزا صادق همای مروزی وقایع نگار وغیره ، بدون آنکه خود درصدد ترویج شیوة کهن باشند، تا حدی بدان دلبستگی دارند.
زندگی علمی و سیاسی میرزا محمدصادق مروزی «میرزا محمدصادق - که در مورد اصل و نسب وی در منابع سخنی به میان نیامده - از مردم شاه جهان مرو و از نجبای مرو، در صحبت جناب حاج محمدحسین خان بن بیرامعلیخان قاجار مروزی، ملقب به فخرالدوله ، به مشهد رضوی آمد.
در منابع دیگر از جلد سوم هیچ سخنی به میان نیامده ، در حالی که کتابی به نام جهان آرا از ابتدای سلطنت فتحعلی شاه قاجار تا وقایع سال ١٢٤٦ هـ.
کتاب براساس ترتیب سال وقوع وقایع ثبت شده : از لحاظ تاریخی درخشش چندانی نداشته ، که باید در توجیه آن شرایط زمان نویسنده را درک نمود وگرنه فرد دانا و هوشیاری چون او دغدغۀ بسیاری برای بیان نابسامانیهای زمانه داشت ، و این مطلب از سخنان مراودین او، از جمله قائم مقام ، پیداست (ر.