چکیده:
منظومههای عاشقانه کلاسیک از مهمترین و گستردهترین انواع شعر غنایی محسوب میشوند. البته تعداد زیاد و تاملبرانگیزی از این منظومهها از بین مردم برخاسته و در میان آنان منتشر شدهاند؛ به این منظومهها «عاشقانه عامیانه» گفته میشود. این مقاله به بررسی ساختار عشقی شش منظومه عاشقانه فارسی میپردازد که از مشهورترین و مهمترین منظومههای کلاسیک و عامیانه به شمار میروند. برای دستیابی به نتایج دقیق، در این پژوهش داستانها به شیوه ریختشناسی پراپ و با کمک جداول تجزیهوتحلیل شدهاند. سپس با مقایسه نتایج بهدستآمده، کنشهای مشترک و متفاوت در این داستانها دستهبندی شدهاند. نتیجه آنکه این داستانها بهعنوان نماینده جمعی از داستانهای عاشقانه کلاسیک و عامیانه نشانهها و ساختار عشقی مشترکی دارند که آنها را به هم نزدیک میکند. منظومههای کلاسیک بررسیشده عبارتاند از: خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا و ویس و رامین. منظومههای عامیانه نیز عزیز و نگار، حیدربیک و سمنبر، حسینا و دلارام هستند.
خلاصه ماشینی:
٢. پيشينه و روش تحقيق تاکنون پژوهش هاي زيادي در زمينۀ ريخت شناسي منظومه هاي عاشقانۀ کلاسيک و عاميانه انجام شده است ؛ ازجمله : «بررسي ريخت شناسانۀ داستان ’بيژن و منيژه ‘ شاهنامه فردوسي براساس نظريۀ ولاديمير پراپ » (روحاني و عنايتي قاديکلايي، ١٣٨٨)؛ «ريخت شناسي افسانۀ عاشقانۀ ’گل بکاولي ‘» (ذوالفقاري ، ١٣٨٩)؛ «ريخت شناسي داستان عاشقانۀ شهسوار پلنگينه پوش شوتا روستاولي » (فاطمي و عرب يوسف آبادي ، ١٣٩٠)؛ «ريخت شناسي گنبد سرخ در هفت پيکر نظامي گنجوي » (آذر و پورسيد، ١٣٩٠)؛ «تحليل داستان گنبد چهارم در منظومۀ غنايي هفت پيکر (براساس نظريۀ ساختارگرايان )» (پشتدار و عباس پور خرمالو، ١٣٩٠)؛ «ريخت شناسي داستان زال و رودابه ، بهرام گور و اسپينود، گشتاسب و کتايون » (قرباني و گورک، ١٣٩٢)؛ «ريخت شناسي داستان ليلي و مجنون جامي براساس نظريۀ پراپ » (زهره وند، مسعودي و رحيمي ، ١٣٩٣)؛ «تحليل ’خورشيد و جمشيد‘ برپايۀ نظريۀ پراپ » (واشقاني فراهاني ، هاشميان و رحماني ، ١٣٩٣)؛ «بررسي تطبيقي داستان ليلي و مجنون عربي و عزيز و نگار فارسي از ديدگاه ساختارگرايي» (پرويني ، نظري منظم و دلشاد، ١٣٩٥) و «رده بندي داستان هاي عاشقانۀ فارسي » (واعظ زاده ، ١٣٩٥).
ديدار عشاق (نشانۀ O) منظومه هاي کلاسيک منظومه هاي عاميانه کنش ها منظومه ها خسرو و ويس و يوسف و عزيز و حيدربيک حسينا و 56 شيرين رامين زليخا نگار و سمنبر دلارام ديدار عشاق عشاق در ديدار به ديدار نگار لباس ديدار ديدار چشمۀ شيوة عياران عشاق با پوست پنهاني در نهاني آب و با غفلت خرس کاخ است ؛ در کنار شکارگاه کمندافکني معشوق مي پوشد با چشمۀ همديگر در رفتن به صورت و با عزيز کمندافکني آب .