چکیده:
در این مقاله با رویکرد طنز به سخن سعدی پرداخته شده، طنزی که میتواند فرصتی را برای تامل به آدمیان دهد تا پیرامون مسایل جامعه خود بیاندیشند و بدین وسیله از قطعیت بسیاری از احکام رایج جلوگیری کنند و از شائبه یک سویهنگری فاصله گیرند و مجالی برای اصحاب اندیشه فراهم شود که به سویه دیگر کارها بنگرند تا بدینوسیله امور عالم اصلاح پذیرد و نیرویی که از بیداری وجدانها برمیخیزد، برای اصلاح مفاسد اجتماعی به کار گرفته شود. در ادامه، نویسنده، سعدی را مصلحی میداند که به قصد اصلاح معضلات اجتماعی و تهذیب نفوس به طنزنویسی روی آورده است.
خلاصه ماشینی:
طنز در سخن سعدی دکتر رضا شعبانی دانشگاه شهید بهشتی چکیده: در این مقاله با رویکرد طنز به سخن سعدی پرداخته شده، طنزی که میتواند فرصتی را برای تأمل به آدمیان دهد تا پیرامون مسایل جامعه خود بیاندیشند و بدین وسیله از قطعیت بسیاری از احکام رایج جلوگیری کنند و از شائبه یک سویهنگری فاصله گیرند و مجالی برای اصحاب اندیشه فراهم شود که به سویه دیگر کارها بنگرند تا بدینوسیله امور عالم اصلاح پذیرد و نیرویی که از بیداری وجدانها برمیخیزد، برای اصلاح مفاسد اجتماعی به کار گرفته شود.
سعدی، طنز، سخن انتقادی که گفت در رخ خوبان نظر خطا باشد؟* خطا بود که نبینند روی زیبا را* از سدهها و هزارههای پیش که ایرانیان با اقوامی روبهرو شدند که در عرصههای نبرد بر آنان چیرگی یافته و به ناگزیر تن به اطاعت ظاهری آنان سپرده بودند، نوعی بیگانگی با خویش را تجربه کردند؛ چرا که فرهنگ ایرانی که میراث کهن همه اقوامی بود که طی هزارهها در نجد ایران میزیستند و دستاورد متعالی و مطلوب آنان بود، در معرض تباهی قرار گرفته بود، پس ناگزیر برای حفظ آنچه که میپسندیدند و کنار زدن آنچه که مقبولشان نبود، به گونة تازهای از سخن روی آوردند که سخن انتقادی نام گرفته است.
مفهوم سخن این نیست که طنزگرایی تاریخی ایرانیان به نحوی مؤثر در اندیشه طنزگرایان خود را جلوه میدهد، ولی وجود تعاریف مختلف از یک پدیده، عناصر متفاوت از حامیان و غیرحامیان یک عقیده، وصف نیروهای مغایر حاکم و غیرحاکم در هر جا، انسان هوشمند ایرانی را آگاه و ناآگاه به سویی هدایت میکند که میتوان در آن مجالی برای سبک و سنگین کردن امور و اشیاء به دست آورد.