چکیده:
نوگرایی گسسته از سدّت به هیچ روی پذیرفتنی نیست. اگر ما تنها نوگرای باشیم.
گسسته از پیشینة فرهنگ و تاریخ و اندیشة نیاکانی خویش» آن نوگرایی بی هیچ
کمان آشوبکرایی خواهد برد توگرایی سویمتدی است در ساختاره اما اگر
ساختار میباید بپاید» همچنان زنده» تپنده» شکوفان, بارآورء توانمندء نیاز دارد به
سویمندی نو. از همین روست که آنچه سعدی در سخن پارسی کرده است؛
پیوندی نغزء ناب» دوسویه؛ پویاء برازنده» سازنده که در میان ساختار و
سودمندی پدید آورده است. سعدی از همین دید به این ویژگی والاء کم مانند هم
آراسته است که سخنوری است همهسویه و همهرویه؛ کمابیش در همه قلمروهای
ادب پارسی توانمند» بشکوه» شگفتی آفرین؛ شاهکار آفریده است. نویسنده کوشیده
است تا در این مقاله به نوگرایی سعدی از این دیدگاه بپردازد.
خلاصه ماشینی:
از همین روست که آنچه سعدی در سخن پارسی کرده است؛ پیوندی نغز، ناب، دوسویه، پویا، برازنده، سازنده که در میان ساختار و سودمندی پدید آورده است، سعدی از همین دید به این ویژگی والا، کم مانند هم آراسته است که سخنوری است همهسویه و همهرویه؛ کمابیش در همه قلمروهای ادب پارسی توانمند، بشکوه، شگفتیآفرین، شاهکار آفریده است.
بسیاری از آنچه را دیگران گرم آزمودهاند، ما دیری است که آزمودهایم و پسِ پشت نهادهایم، اما اگر ساختار میباید بپاید، همچنان زنده، تپنده، شکوفان، بارآور، توانمند، نیاز دارد به سويمندی نو.
از همین روست که آنچه سعدی در سخن پارسی کرده است؛ پیوندی نغز، ناب، دوسویه، پویا، برازنده، سازنده که در میان ساختار و سودمندی پدید آورده است، یکی از بزرگترین و بنیادینترین آموزهها و اندرزهای سعدی است در این روزگار؛ این روزگار بیفریاد که روزگار آشوب و گسست و بیگانگی با خویشتن است.
سعدی از همین دید به این ویژگی والا، کم مانند هم آراسته است که سخنوری است همهسویه و همهرویه؛ کمابیش در همه قلمروهای ادب پارسی توانمند، بشکوه، شگفتیآفرین، شاهکار آفریده است.
اما سعدی چه کرده است؟ آنچه را آنان پایه ریختهاند؛ گستردهاند؛ پروردهاند؛ به فرازنای فرهمندی برده است، بر ستیغ سخن پارسی نشانده است.
تنها در یک گونه از ادب پارسی است که سعدی نامی همسنگ و همساز با دیگر گونهها و زمینههای سخن به دست نیاورده است، در اندرزنامه.
ویژگی دیگر در سعدی که بدو چهرهای دیگرسان، مینویی، فراسویی داده است، این است که سعدی مانند اوستادان اوستاد ادب پارسی، فرزانه فرّمند توس فردوسی، سخنوریست که توانسته است به زبان سرشتین پارسی راه ببرد.