چکیده:
ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻨﮑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻏﺮب آﺳﯿﺎ ﻫﻤﻮاره آﺑﺴﺘﻦ ﺗﻨﺶ و ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﺑﺮﻫﻪ ﻫـﺎی زﻣـﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﺗﻨﺶ و ﺑﺤﺮان در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮده اﻧﺪ. ﺑﺎ ﺷـﮑﻞ ﮔﯿـﺮی و ﺗﻄـﻮر داﻋﺶ، اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎ اﺑﻌﺎد ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮی ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ، ﮐﻞ ﻧﻈﺎم اﻣﻨﯿﺘـﯽ ﻏـﺮب آﺳـﯿﺎ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺳﺎﺳﯽ ﺷﺪ. ﺗﺤﻮﻻت در ﻧﻈﺎم اﻣﻨﯿﺘـﯽ ﻏـﺮب آﺳـﯿﺎ در ﺳـﺎﺧﺘﺎر، ﻓﺮاﯾﻨـﺪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد و ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺧﻮد را آﺷﮑﺎر ﮐﺮده ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ آن ﺑﺮوز ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ، در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـﺮ اﯾـﻦ ﺳـﺆال ﻣﻄـﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی داﻋﺶ ﭼﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ ﻧﻈﺎم اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻏﺮب آﺳﯿﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ در ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻓﺮﺿﯿﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی داﻋﺶ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ دﺧﺎﻟﺖ ﻗﺪرت ﻫﺎی ﺧـﺎرﺟﯽ در ﻧﻈﻢ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻏﺮب آﺳﯿﺎ و ﺗﻘﻮﯾﺖ آﻧﺎرﺷﯽ )ﻫﺮج وﻣﺮج( در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﮔﺮدآوری داده ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای و اﺳﻨﺎد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻣﻮﺿـﻮع اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ ﺷـﻮد و در ﺗﺠﺰﯾـﻪ وﺗﺤﻠﯿـﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﯿﺰ از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ در ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ای ﺑﻬﺮه ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ و ﺑﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈـﺎم اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻗﺒﻞ و ﭘﺲ از ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی داﻋﺶ، ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ را ﺑﻪ آزﻣﻮن ﻣﯽ ﮔﺬارﯾﻢ.
خلاصه ماشینی:
تارشگری بهعنوان یکی از موضوعات اساسی پیشروی امنیت غرب آسیا و حتی مترادف با آن همواره در تعیین مناسبات میان کشورهای منطقه نقش داشته(ابراهیمی، 1392:121- 122) ؛ اما با شکلگیری و گسترش فعالیت داعش (دولت اسلامی عراق و شام) بسیار بیشتر مورد توجه قرار گرفته و دارای ابعاد گستردهتری نیز شده است.
بهعبارتدیگر از یکسو تمام کشورهای غرب آسیا به طور مستقیم با پیامدهای شکلگیری داعش درگیر هستند و از سوی دیگر تأثیر این جریان بر نظام امنیتی منطقه نیز به حدی بوده که آن را تبدیل به مسئلهای جدی و اساسی برای تحقیق کرده است.
این تحول که از آن با عنوان چندجانبهگرایی یاد میشود از یکسو به نفع کشورهای مخالف یا رقیب آمریکا و همپیمانان منطقهای آنها بوده و از سوی دیگر بهصورت ضمنی به معنای کاهش قدرت دخالت آمریکا در مناسبات بینالمللی و کاهش حمایت از همپیمانان منطقهای در مقابل قدرتهای مخالف و رقیب است که به معنای فروپاشی نظم امنیتی موجود در غرب آسیا و نویدبخش تحول در فرایندها و نقش بازیگران برای شکلگیری ساختاری جدید است.
از زمینههای درگیری و مناقشه در شکلهای بینالمللی آنکه توسط آمریکا و سایر دولتهای غربی مخالف دولت سوریه دنبال میشود تا حمایت روسیه و چین از سوریه در شکل حقوقی در برابر شورای امنیت سازمان ملل، همگی علائم رقابتآمیزی را فراتر از تأثیر منطقهای و در قالب شکلهایی از جنگ نیابتی انعکاس میدهد که نشانگر افزایش دخالت قدرتهای خارجی در تحولات غرب آسیا است و بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم نتیجه شکلگیری داعش و گسترش تارشگری در منطقه است.