چکیده:
از ویژگیهای اصلی شعر سعدی» همواری سخن و شیوة سادهپسند و به دور از
تکلّف و تصنّع اوست. بر این اساس پیوند اصطلاحات خوشنویسی با شعر سعدی را
نیز باید از این دیدگاه بررسی کرد و توجه داشت که او در این زمینه دارای ذوق و
سلیقة خاص خویش است. سعدی با بهرهگیری از اصطلاحات خوشنویسی و
بهکارگیری آنها مطابق ابتکار خویش» نمونهای از زبان هنرمندانة خود را آشکار کرده
است؛ زبانی که پس از گذشتن قرنها همچنان نمایندة زبان معیار ایرانیان است.
در ادامه مقاله نویسنده به مضامین مورد توجه سعدی از خوشنویسی و
خوشنویسان پرداخته تا توانمندی هنری او را در این زمینه آشکار سازد
خلاصه ماشینی:
(زرینکوب، 1343: 238ـ237) یکی از نمودهای این ویژگی سخن سعدی را در ابیات زیر که با مصطلحات خوشنویسی مرتبط است، میتوان دید4: حرفهای خط موزون تو پیرامن روی گویی از مشک سیه بر گل سوری رقمند (سعدی، 1372: 500) آن روز که خط شاهدت بود صاحبنظر از نظر براندی امروز بیامدی به صلحش کش فتحه و ضمه بر نشاندی (همان: 135) همه دانند که من سبزه خط دارم دوست نه چو دیگر حیوان سبزۀ صحرایی را (همان: 418) سعدی خط سبز دوست دارد پیرامن خد ارغوانی (همان: 638) نکونام و صاحب دل و حقپرست خط عارضش خوشتر از خط دست (همان: 362) اما سعدی گاه با استفاده از همان اصطلاحات، از عشق بندگان خدا راهی به سوی خدا میگشاید و چنین میگوید: آنکه من در قلم قدرت او حیرانم هیچ مخلوق ندانم که در او حیران نیست (همان: 456) چشم کوتهنظران بر ورق صورت خوبان خط همی بیند و عارف قلم صنع خدا را (همان: 413) فکرت من در تو نیست، در قلم قدرتی است کاو بتواند چنین صورتی انگیختن (همان: 581) سر قلم قدرت بیچون الهی در روی تو چون روی در آیینه پدید است (همان: 434) بدین ترتیب سعدی با بهرهگیری از اصطلاحات خوشنویسی و پختن آنها در ظرف سلیقه و ابتکار خویش نمونهای از زبان هنرمندانۀ خود را آشکار کرده است؛ زبانی که پس از گذشتن قرنها همچنان نمایندۀ زبان معیار ایرانیان است و در نهایت تعریف قلم او را همان بهتر که از زبان خود او بازگو کنیم: قلم است این به دست سعدی در یا هزار آستین در دری این نبات از کدام شهر آرند تو قلم نیستی که نیشکری (همان: 613) پینوشت: 1.