چکیده:
از تولد جامعه سیاسی نوین ایرانی در دوران مشروطیت تاکنون ، عموما وقایع مهم وتعیین کننده تاریخی به ترورهایجنجالی و البته پر رمز و راز مرتبط بوده اند که تلاش کانونهای قدرت بیگانه جهت مخفی نگهداشتن ماهیت وچگونگی اجرای آنها به مدد تحلیل های به شدت فرقه گرایانه متاثر از جناح بندی های خصمانه داخلی در سر به مهرباقی نگهداشتن پرونده این ترورها موفق تر از تلاش اذهان کنجکاو برای اطلاع یابی از آن ها بوده اند .از جمله این ترور ها میتوان به ترور " حاج علی رزم آرا" نخست وزیر محمدرضاپهلوی در دوران نهضت ملی اشارهنمود که تاثیرات غیرقابل تردیدی در موفقیت عملیات ملی شدن نفت داشت اما از دیگرسو باید اعتراف نمود کهجابجایی قدرت خارجی مسلط بر نفت کشور در ناآرامیهای سیاسی وتحریکات معماری شده افکار عمومی در اینجابجایی قدرت و نقش تعیین کننده این ترور در تضعیف وحدت ملی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در اینتحقیق تلاش جهت روشن شدن این ابهامات صورت گرفته و از مجموعه ای از کتاب سند های موضوعی ، خاطراترجال سیاسی دوران و کتب معتبر به عنوان روش های اصلی وفرعی تحقیق استفاده شده است .
خلاصه ماشینی:
ترور رزم آرا که بسیاری با افتخار خود را از عوامل حمایت کننده مادی و معنوی در زمان اجرا می دانستند به مرور به اهرمی برای جدایی و بدبینی نیروهای انقلابی و مذهبی نسبت به یکدیگر تبدیل شد نقش مظفر بقایی در اجرای این ترور چه در مرحله تحریک و اجرا و چه در مرحله ایجاد تفتین و جداسازی ناامید کننده نیروها از یکدیگر نقشی قابل تأمل است ، اما قبل از آن نگاهی به ترور هژیر ضروری است :٣ بعد از ترور هژیر ٣٠ تا ٤٠ نفر دستگیر شدند ٢٢ نفر پس از بازجویی آزاد شدند که بقایی یکی از آنها بود سفارت آمریکا دخالت کرد و با زندانیان به واسطه "دوهر" مستشار سفارت ملاقات بعمل 79 آمد و سیگاروگل برای محبوسین برده شد، دولت آمریکا نیز در سفری که شاه به آن کشور داشت درخواست استخلاص محبوسین را نمود و در روزنامه های آمریکایی نیز حمایتهایی از آنها بعمل آمد پس از یک ماه اکثر آنها آزاد و به دیدار مصدق که به احمدآباد تبعید شده بود رفتند و متعاقبا فعالیتهای جدید برای معرفی کاندیداهای مجلس آغاز شد (رهنما، ١٣٨٤: ١٢٢ و ١٢٣) ، از دید بسیاری از مطلعین ، فدائیان این ترور را واجب می دانستند چون امثال هژیر را سپر حفاظتی کفار تعبیر میکردند، نواب خود را مجتهدی متجزی می شناخت و خودش می گفت در بعضی مسائل مثل مسائل سیاسی اجتهاد می کند لذا نیاز به فتوا نداشت .