چکیده:
سلفیها با استناد به آیات و روایات مختلف از جمله آیه 100 سوره توبه، مدعی هستند که خداوند متعال بر تمام اعمال و باورهای سلف (اهل سه عصر صدر اسلام) صحه گذاشته است. آنان معتقدند که فهم سلف بر خلف حجت است؛ بهطوری که خلف برای درک مسائل دینی باید فهم و نظر خود را رها کند و به فهم سلف رجوع نماید. آنان بر این باورند که مدلول آیه موردنظر، بر تمام سلف دلالت دارد و طبق صریح این آیه، خداوند متعال از سلف در تمام حالات راضی است و تبعیتکنندگان از ایشان را میستاید. با بررسی کتابهای تفسیری معتبر میتوان به این نتیجه رسید که آیه 100 سوره توبه تمام سلف را شامل نمیشود و مدح در این آیه، دلالتی بر حجیت فهم سلف ندارد؛ همان طور که اتّباع در این آیه، تمام مسلمانان تا روز قیامت را شامل میشود. پس در نهایت، اگر کسی به حجیت فهم سلف قائل باشد، ناگزیر باید به حجیت فهم تمام مسلمانان تا روز قیامت قائل باشد.
خلاصه ماشینی:
خداوند متعال در این آیه میفرماید: (و السابقون الأولون من المهاجرین و الأنصار و الذین اتبعوهم بإحسان رضی الله عنهم و رضوا عنه وأعد لهم جنات تجری تحتها الأنهار خالدین فیها أبدا ذلک الفوز العظیم(؛ پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار، و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند، خداوند از آنها خشنود شد و آنها [نیز] از او خشنود شدند.
2. لسان مدحآمیزی که در عبارت (رضی الله عنهم و رضو عنه( وجود دارد، بر این امر دلالت میکند که خداوند متعال در تمام حالات از آنان راضی بوده است؛ لذا بهخاطر رضایت خداوند متعال، فهم آنان برای ما حجت است.
3. قید (و الذین اتبعوهم( شامل عقیده و عملی میشود که بر پایۀ فهم درست بنا شده است و قید (باحسان( بر این امر دلالت دارد که کسانی نیز که از آنان به نیکی تبعیت کنند، مشمول (رضی الله عنهم و رضو عنه( میگردند.
آنان برای اثبات سخن خود به آیاتی همچون آیۀ 100 سورۀ توبه متوسل میشوند؛ اما با تدبر در قرآن کریم و مراجعه به تفاسیر اهلسنت و موردتأیید سلفیها، میتوان به این نتیجه رسید که استدلال سلفیها به این آیه برای اثبات حجیت فهم سلف اشتباه بوده است و این آیه هیچ دلالتی بر حجیت فهم ندارد، و بر فرض دلالت بر حجیت فهم سلف، تمام مسلمانان تا روز قیامت را در بر میگیرد و به بخش خاصی از مسمانان منحصر نمیشود.