چکیده:
کتاب التوحید محمد بن عبدالوهاب دربردارنده روایات زیادی است که بنا بر نظر پیروان وی، روایات این کتاب صحیح است؛ حال آنکه در این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی برخی روایات این کتاب بررسی شده و خلاف دیدگاه آنان اثبات گردیده است. در این کتاب روایات مدرّج، ضعیفالسند و احادیثی که دلالتا در تضاد با آموزههای دینی است، وجود دارد. در نقدهای بیانشده در این مقاله، علاوه بر سخنان علما و بزرگان اهلسنت، از اعتراف شارحان و محققان کتاب التوحید نیز، که از پیروان فکری نویسنده آن بودهاند، استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
صالح بن فوزان نیز احادیث این کتاب را صحیحالسند یا صحیحالمعنی ذکر کرده و بهدلیل اینکه بر اساس قرآن و سنت است و هرچه در آن وجود دارد کلام خدا و پیامبر و ائمۀ اسلام است، آن را مهم میشمارد.
بررسی متن روایت چنانکه در صحیح مسلم آمده است، در اصل این روایت جملۀ «ثم یطوی الأرضین بشماله» وجود دارد و در کتاب سنن أبی داود، این روایت با عبارت «ثم یطوی الأرضین، ثم یأخذهن» ذکر شده است؛ لذا با مراجعه به اصل روایات مشخص میشود که محمد بن عبدالوهاب در این روایت، عبارت «الأرضین السبع، ثم یأخذهن» را ادراج کرده است.
ج. بررسی مدلول روایت محمد بن عبدالوهاب در ششمین مسئلۀ بیانشده در ذیل این روایت، تصریح میکند که خداوند دست چپ هم دارد؛ در حالی که: اولا: برخلاف وهابیان، بزرگان و علمای اهلسنت، از کلمۀ «ید» معنایی همچون «کمال»، «عطاء»، «نعمت»، «نصرت» و «قدرت» را استفاده کردهاند؛ چنانکه «نووی» مینویسد: اطلاق دو دست برای خدا، یعنی خداوند قدرت دارد و دست کنایه از قدرت است؛ زیرا ما انسانها کارهای خود را با دستهایمان انجام میدهیم.
محقق کتاب فتح المجید، این روایت را ضعیف میداند و معتقد است که بدون جملۀ «المتخذین علیها المساجد و السرج» روایت فوق صحیح است؛ در حالی که حدیث «لعن اللٰه زوارات القبور» یا «لعن رسول اللٰه( زوارات القبور» بدون عبارت فوق، با دو سند در کتابهای حدیثی ذکر شده است: 1.