چکیده:
بررسی تاریخ اجتماعی ایران نشان میدهد که طبقة تهیدست بهعنوان یکی از طبقات جامعه ایرانی همواره وجود داشته است. از سوی دیگر مساله کمک به فقیران و زدودن فقر از چهرة جامعه از موضوعاتی است که بخشی از تاریخ اجتماعی ایران را دربر میگیرد. در این میان یکی از منابع درآمد مراکز خیریه برای زدودن فقر از چهرة جامعه، وقف و درآمد حاصل از آن میباشد که معمولا در طول تاریخ همواره سلاطین و بزرگان به اداره آن توجه ویژهای داشتند. بر این اساس، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال واکاوی جایگاه وقف در زندگی تهیدستان عصر ایلخانی با تاکید بر اقدامات خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در دورة ایلخانان با به قدرت رسیدن غازان خان و وزارت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی وقف اهمیت دو چندان یافت. در این دوره املاک زیادی برای اماکن خیریه وقف گردید و احداث اماکن خیریهای همچون ربع رشیدی و شنب غازان نقش مهمی در کمک به تهیدستان و زدودن فقر از چهرة جامعه داشته است.
خلاصه ماشینی:
واکاوی جایگاه وقف در زندگی تهی دسـتان عصر ایلخانی (با تأکید بر اقدامات خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی ) وحید ذنوریان ١ / مقصودعلی صادقی ٢ / هاشم آقاجری ٣ چکیده بررسی تاریخ اجتماعی ایران نشان میدهد که طبقۀ تهیدست به عنوان یکی از طبقات جامعۀ ایرانی همواره وجود داشته است .
تمام حکومت های بعد از اسلام در کنار وقف کردن ، به فقرا و تهی دستان نیز توجه داشتند و سعی می کردند مقداری از درآمد اوقاف را صرف این کار خیر کنند؛ اما این کمک ها همیشــگی و در ســطح وســیعی نبودند تا آنکه در عهد ایلخانان و با روی کارآمدن غازان خان و در کنارش خواجه رشیدالدین فضل الله این مسئله به صورت پررنگ و در سطحی وسیع به اجرا درآمد.
١ـ ٣ـ سؤال تحقیق پژوهش حاضر درصدد اســت تا با اســتفاده از منابع و اسناد تاریخی ،کارکرد وقف در زمینه فقرزدایی جامعه عصر ایلخانی را مورد بررســی قرار دهد و بدین پرســش ها پاسخ دهد که این نهاد در ارتقای ســطح زندگی فقرا و تهی دســتان عصر ایلخانی تا چه حد مؤثر بوده و حمایت متولیان اوقاف از فقرا در این دوره تحت تأثیر چه عواملی بوده است ؟ ١ـ ٤ـ فرضیۀ پژوهش بررسی و مطالعه اسناد و منابع تاریخ عصر ایلخانی نشان می دهد که با قدرت گیری دولتمردان ایرانی در دستگاه دیوانسالاری ایلخانان ، فعالیت اوقاف از سر گرفته شد و کارکردهای وقف در دوران ایلخانان مســلمان به ویژه ایام ســلطنت غازان و در پی اقدامات وزیرش خواجه رشــیدالدین فضل الله همدانی بسیار وسعت یافت .