چکیده:
از دوران باستان خواندن و نوشتن در میان ایرانیان از اهمیت به سزایی برخوردار بوده است. این موضوع رامی
توان از اختراع و زبان پارسی در عهد هخامنشی تا رشد و تحول کتابت در عصر ساسانی دریافت. با وجود آن که
سنت کتابت در ایران آنگونه که باید شکل نگرفته استء اما بدان معنا نیست» که فرهنگ ایرانی به کل با کتابت بیگانه
بوده است» زیرا پادشاهان ایران» بسیاری از اسناد دولتی و تجاری را مکتوب و نگهداری می کردند. در این مقاله ضمن
بررسی تطور کتابت در ایران از دوران باستان تا پایان قرون اولیه اسلامی به شناسایی کتاب ها و رساله های گردآوری
شده ایرانیان به ویژه در قرن سوم و چهارم هجری پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ضـمن بررسی تطور کتابت در ایران از دوران باستان تا پایان قرون اولیه اسلامی به شناسایی کتاب ها و رساله های گـردآوری شده ایرانیان به ویژه در قرن سوم و چهارم هجری پرداخته شده است .
شهرستان های ایران : این کتاب در ٦٠ بند است (جی دسـتور، جـی جاماسـب آسـانا، ١٣٩١، ص ١٦) و رسـاله کوچک چند صفحه ای است به زبان پهلوی که تدوین نهایی این رساله احتمالا در قرن سوم هجری صورت گرفته ، اما تدوین اولیه آن احتمالا به اواخر دوره ساسانی باز می گردد.
این کتاب بـه خـط و زبان پهلوی ساسانی نوشته شد و نویسنده آن قاضی زمان خسرو پرویز است (کاکا افشار، ١٣٨٦، ص ١٤١).
نگارش کتاب احتمالا مربوط به اواخر دوران ساسانی است و به فارسی نیز ترجمه شده است (تفضلی، ١٣٧٨، ص ٢٩٥).
متن این رساله در مجموعه متون پهلوی به چاپ رسـیده و بـه فارسـی ترجمـه شده است (تفضلی، ١٣٧٨، صص ٢٩٠-٢٩١).
این کتاب را در قرن دوم هجری ابوالحسن تمیمی به عربی ترجمه کرده است (تفضلی، ١٣٧٨، ص ٣١٧).
مطالعه اوستا و سنگ نوشته های هخامنشیان نشان می دهد، ایرانیان باستان ، گونـه ای خـود آگـاهی ملـی همـراه بـا ستایش زادگاه و میهن خود داشته اند (جلیلیان ، ١٣٩١، ص ٢٦)، و فرهنگ گسترده ایرانی، پیش از ورود عرب هـا بـه ایـران شکوفا بوده (اشپولر، ١٣٧٧، ص ٤٠٩)، به گونه ای که در نهضت علمی دوره ساسـانی، ایرانیـان دارای کتابخانـه هـای مهـم و مؤلفات بسیار در هر قسمتی از علوم و آداب شده اند (همایی اصفهانی، ١٣٠٨، ص ٢٥٢).