چکیده:
«الکافی» (کفایتکننده) نامی از نامهای نیکوی خداوند در قرآن است. کفایتگری و حفاظت آسمانی انسان به دست خدای قرآن، جلوهها و زوایایی متعدد دارد. آیات قرآن، خداوند را حمایتگر انسان در مقابل تهدیدهای طبیعت و اجتماع و کفایتگر وی در زندگی پس از مرگ معرفی میکند. تحقیق حاضر بر آن است تا بر کارکرد خداباوری در جبران کاستیها و نقصهای انسان تأکید ورزد و ابعاد کفایتگری خدای قرآن برای ایمانداران را بازکاود. بدینسان آشکار میشود که پاسخ دادن قرآن به نیازهای سرشت بشر و وعدۀ کفایت کاستیهای او، در پذیرش آموزههای آن از سوی مخاطبان مؤثر بوده است و سرّ نیرومندی قرآن، نیرومندی این نیازمندیها در آدمیان است.
خلاصه ماشینی:
پرسش آن اسـت کـه خـدای قـرآن ، چگونـه آدمیـان را در مقابـل تهدیـدهای طبیعت ، اجتماع و زندگی پس از مرگ کفایت می کند؟ و کفایتگری مزبور چگونه در ایمان آوردن مخاطبان به آموزه های قرآن اثر می گذارد؟ در ادامه ، نخست از باب مقدمه ، به اجمال از تصـویر خـدا در گفتمـان قـرآن سـخن می گوییم و سپس بر نام نیکوی «الکافی» برای خداوند که در آیۀ ٣٦ سورة «زمـر» آمـده است ، انگشت می نهیم .
قرآن خود نیز بر یکی بودن خدای مسلمانان و اهل کتاب گواهی مـی دهـد: «و بـا اهـل کتاب جز به نیکوترین وجه مجادله مکنید، مگر با ظالمان ایشان و بگویید بـه آنچـه بـر مـا نازل شده و بر شما نازل گردیده ، ایمان آوردیم و معبود ما و معبود شـما یکـی اسـت و مـا تسلیم او هستیم »١ )عنکبوت : ٤٦(.
از دیگر سو، به گفتۀ اهل لغت ، عرب مـی گویـد: «کفـی یکفـی کفایـه » هنگـامی کـه شخصی به انجام دادن یک کار قیـام کنـد (اذا قـام بـالامر) (خلیـل ، ١٤٢٥، ج ٣: ١٥٨٨؛ ابن منظور، ٢٠١١، ج ١٣: ٩٣)؛ به عقیدة راغـب (راغـب ، ١٤٢٩: ٤٥٥) «الکفایـه » چیـزی است که در آن ، پر کردن خلأ [جبران کمبود] و رسیدن بـه مقصـود در یـک کـار باشـد (الکفایه ما فیه سد الخله و بلوغ المراد فـی الامـر).
از این رو، هر انسانی ، توان و استعداد ایماندار شدن را در خویش دارد و لازم است کـه قابلیت های خود را برای خداباوری موحدانه شکوفا کند.
از این رو، خدای قـرآن ، بـه یاری و پشتیبانی انسان های مددخواه برمی خیـزد و در مقابـل تهدیـد و خطـر دیگـر انسـان هـا، حفاظت کنندة ایشان می شود.