چکیده:
تحت تحولات سیاسی اخیر به اصطلاح «بهار عربی» یا «بیداری اسلامی»، ژئوپلیتیک خاورمیانه و شمال آفریقا بار دیگر به کانون بحران جهانی تبدیل گشته و بدین ترتیب بستر لازم جهت مداخله و
توسعه نفوذ بازیگران فرامنطقه ای مهیا شده است. در همین ارتباط، سوال اصلی پژوهش بر این مبنا
شکل گرفته است که در صورت تداوم و یا تشدید تحولات اخیر خاورمیانه، پیامدهای امنیتی آن چه
نقشی می تواند در گسترش حضور ناتو در منطقه ایفاء نماید؟ همچنین، چالش های امنیتی گسترش ناتو
در منطقه برای ج.ا.ایران چه خواهد بود؟ پژوهش حاضر با بهره گی ری از روش توصیفی – تحلیلی و در
چارچوب مکتب کپنهاگ، این انگاره را مفروض می پندارد که در صورت استمرار، تشدید و یا تسری
بحران در ژئوپلیتیک خاورمیانه، بستر برای حضور گسترده و فراگیرتر ناتو در منطقه فراهم خواهد شد.
به عبارت دیگر، تهدیدات چند بعدی امنیتی ناشی از بحران خاورمیانه برای کشورهای عضو ناتو از یک
و متصدی برقراری صلح و امنیت « مسوول » سو و باز تعریف این سازمان از نقش خود به عنوان یک نهاد
جهانی در هزاره جدید از سوی دیگر، منجر به آن خواهد شد تا این سازمان در راستای تام ین امنیت
جهانی، بویژه منافع و امنیت اعضا و متحدان و شرکای منطقه ای، اقدام به مداخله و توسعه نفوذ بیشتر
در خاورمیانه نماید. در همین ارتباط، گسترش فزاینده ناتو م ی تواند تبعات امنیتی گوناگونی برای
جمهوری اسلامی ایران در پی داشته و متعاقبا امنیت این کشور را با تهدید جدی مواجه سازد.
خلاصه ماشینی:
بـا توجه به این شرایط ، پژوهش حاضر تلاش دارد تا به این سؤال پاسخ دهد که در صورت تـداوم و یا تشدید تحولات اخیر خاورمیانه ، پیامدهای امنیتی آنچه نقشی مـی توانـد در گسـترش حضـور پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو در منطقه ایفاء نماید؟ همچنین ، چالش های امنیتی گسترش ناتو در منطقه برای جمهوری اسلامی ایران چه خواهد بود؟ روش پژوهش در این تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و از منابع کتابخانه ای و اینترنتی جهـت گردآوری دادهها استفاده می گردد.
به دیگر سخن ، اگرچه مقابله بـا تروریسـم و بنیـادگرایی یکی از اولویت های اصلی نـاتو بشـمار مـی آیـد، کـه زمینـه افـزایش حضـور ایـن سـازمان را در کشورهایی مانند عراق و سوریه فراهم نموده است ، با ایـن وجـود پیوسـتگی و در هـم تنیـدگی تروریسم با سایر مسایل تهدید زا، لزوم توجـه بـه آن هـا را ضـرورت بخشـیده و متعاقبـا امکـان حضور این نهاد امنیتی را در مناطق گوناگون خاورمیانه تشدید می کند.
در حال حاضر، چالش هایی مانند تروریسم ، بنیادگرایی اسلامی، وجود دولت های شکننده،٢ تهدیدات علیه شرکا و متحدان منطقه ای ، مهاجرتهای غیر قانونی، امنیت انرژی و جلوگیری از اشاعه تسلیحات کشتارجمعی از جمله عناصر مهمی هستند که می توانند، با توجه به انطباق آنها با اهداف و راهبردهای نوین ناتو یا به اصطلاح «سند مفهوم استراتژیک نوین »٣، زمینه مداخله بیشتر و حضور گستردهتر این نهاد را، که پیشتر در اجلاس لندن (١٩٩٠) به لحاظ ماهیتی و کارکردی از اتحادیه ای «نظامی- سیاسی» به اتحادیه «سیاسی- نظامی» به رهبری ایالاتمتحده آمریکا تبدیل شده است ، در ژئوپلتیک خاورمیانه فراهم نماید.