چکیده:
دگرگونی در محیط ژئوپلتیکی و استراتژیکی منطقه خاورمیانه تاثیر اساسی در نقش آفرینی دولت ها و بازیگران منطقه ای دارد. کمربند شکننده یا هلال ناموزون مسلمین همواره منطقه ای جهت تقابل و کشکمش بازیگران بوده است . در فضای پساجنگ سرد یکی از بازیگرانی که به دنبال نقش آفرینی در محیط امنیتی نوظهور خاورمیانه بوده کشور ترکیه میباشد. موقعیت ژئوپلتیکی و استراتژیکی ترکیه تاثیر بسزایی بر نقش آفرینی این کشور در معادلات جهانی ومنطقه ای داشته است از این روی ترکیه به واسطه این موقعیت و پیوند با غرب در قالب پیمان ناتو توانسته در مسائل منطقه ای با جدیت ورود نماید. این رویکرد نوین باعث طرح نوعثمان گرایی در رفتار سیاست خارجی ترکیه شده است . ترکیه تلاش می کند نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در خاورمیانه عربی، آسیای مرکزی و قفقاز افزایش دهد و بخصوص در شکل دادن به تغییرات سیاسی خاورمیانه نقش ایفا نماید. رویکرد این کشوردر قبال سوریه و یا مصر دوره محمد مرسی در همین راستا قابل تحلیل میباشد. به هر روی ترکیه تلاش می کند در چارچوب ساختار نظام بین الملل و با نزدیکی به قدرت هژمون، منافع منطقه ای خود را تامین نماید؛ هر چند چالش های عمده ای فرارروی ترکیه وجود دارد از جمله چالش های داخلی و بحث داعش و پیوستن به اتحادیه اروپا، اما به نظر می رسد آرمان گرایی افراطی در سیاست خارجی ترکیه حاکم میباشد که خود میتواند در آینده چالش های جدی را فراروی ترکیه قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
به هر روی ترکیه تلاش می کند در چارچوب ساختار نظام بین الملل و با نزدیکی به قدرت هژمون، منافع منطقه ای خود را تامین نماید؛ هر چند چالش های عمده ای فرارروی ترکیه وجود دارد از جمله چالش های داخلی و بحث داعش و پیوستن به اتحادیه اروپا، اما به نظر می رسد آرمان گرایی افراطی در سیاست خارجی ترکیه حاکم میباشد که خود میتواند در آینده چالش های جدی را فراروی ترکیه قرار دهد.
مولفه های تشکیل دهنده دکترین عمق استراتژیک داوود اوغلو را می توان چنین نام برد: - ترکیه باید نقش پررنگ ، فعال و متانسب با تاریخ پر شکوه گذشته و عمق جغرافیایی خود را ایفا کند؛ - برای اجرای بهتر آن باید بر روی قدرت نرم خود سرمایه گذاری کند؛ زیرا به نظر او کشورش با همه مناطق یاد شده دارای روابط تاریخی و فرهنگی است ؛ - نهادهای سیاسی داخلی این کشور می توانند الگویی برای کشورهای این مناطق باشند؛ 155 - افتصاد آن بازوی قدرتمندی برای پشتیبانی از این روابط است ؛ - باید در مدیریت بحرانها منطقه ای و بین المللی نقش مهمی را ایفا کند؛ - با همکاری اقتصادی، سیاسی و امنیتی با کشورهای منطقه ، نیاز به مداخله قدرتهای خارجی را از بین ببرد؛ - به جای التماس و صرف هزینه های گزاف برای پیوستن به اتحادیه اروپا، باید روی کشورهای منطقه سرمایه گذاری کند و به ویژه کشورهایی که زمانی امپراطوری عثمانی بوده اند.
ظهور حزب عدالت و توسعه در ترکیه منجر به شکل گیری جهت گیریهای نوین در ترکیه شده است این کشور تلاش می کند با رفتار فعالانه در سطح منطقه ای و بین المللی هویت نوینی را برای نقش آفرینی در خاورمیانه ایفا نماید.