چکیده:
نئولیبرالیسم به طور اخص الگوی توسعه و در معنای عامتر جهانی شدن برای همه ی کشورهای در حال
توسعه محسوب میشود، فرآیند و رویه ای سیاسی اقتصادی که از سوی بیشتر کشورهای پیشرفته و نهادهای
فراملی و بین المللی برای جوامع در حال توسعه پیشنهاد و گسترش مییابد. بنابراین با توجه به برنامه های
توسعه ی اقتصادی و افق های ترسیمی دو دهه ی کنونی، پرسش این پژوهش این است که برنامهی توسعهی
اقتصادی در ایران برنامهای بومی بوده است یا از الگویی جهانی پیروی نموده است؟ این پژوهش به روش
توصیفی تحلیلی به مقایسه ی سیاستهای اقتصادی و توسعه ای نئولیبرالیسم - گفتمان مسلط بر اقتصاد سیاسی
بیشتر کشورهای جهان- با سیاست های اقتصادی و توسعه ای دو دهه ی اخیر در ایران، نشان میدهد که
توسعه ی اقتصادی در ایران کماکان از الگوی جهانی نئولیبرالیسم پیروی میکند.
خلاصه ماشینی:
از اواخر دهه ي هفتاد خورشيدي تاکنون ، عزم راسخي در ميان دولتمردان ايران مبني بر ايجاد تحولي بنيادين در راستاي توسعه ي اقتصادي شکل گرفته است ؛ آغاز اين سوگيري و تأکيد را ميتوان به طور ملموس در اسنادي تحت عنوان سياست هاي کلي نظام و برنامه ي پنج ساله ي سوم توسعه مشاهده نمود.
با توجه به مباحث مطرح شده ، پرسش پژوهش حاضر اين است که الگو و جهان بيني حاکم بر توسعه ي اقتصادي در ايران ، به طور خودخواسته يا ناخواسته برنامه اي همسو با سياست ها و برنامه هاي توسعه اي بانک جهاني و صندوق بين المللي پول است که امروزه در دنيا، بيشتر تحت عنوان «اجماع واشنگتن » و «برنامه ي تعديل ساختاري» شناخته ميشود و گفتمان دانشگاهي هم که از اين دستور کارها پشتيباني ميکند، مکتبي اقتصادي- سياسي است با نام «نئوليبراليسم » که امروزه گفتمان غالب در اقتصاد سياسي و حکمراني دنيا محسوب ميشود (جوشن لوي و خانيها، ١٣٩١، ٢).
نئوليبراليسم ، با توجه به اصول اقتصاد نئوکلاسيک ، به دولت ها پيشنهاد ميکند که به آزادسازي تجاري، کاهش هزينه هاي عمومي و محدود کردن يارانه ها، اصلاحات مالياتي، گشايش بازارهاي داخلي به بازرگاني خارجي با حداقل سازي محدوديت ها (آزادسازي تجاري)، خصوصيسازي، تأمين امنيت مالکيت خصوصي و مقررات زدايي بپردازند.
سند چشم انداز بيست ساله اين سند که در تاريخ ١٣٨٢/٢/١٣ تصويب شده يکي از اسناد اساسي در سياست گذاري کلان جمهوري اسلامي ايران است که در واقع رويکرد کلي چهار برنامه ي پنج ساله ي توسعه ي آينده را تشريح ميکند (توکلي، ١٣٩٠، ١١٩٦).