چکیده:
علویان ترکیه که طبق برخی از برآوردها حدود 25 میلیون نفر از حمعییت آن آن کشور را تشکیل می دهند نقش مهم وتأثیرگذاری درآن کشور داشته اند.در دوره ی امپراتوری عثمانی ،نظام شیعی صفوی ایرانی و تعلق خاطر علویان ترکیه به شاهان صفوی این گروه مذهبی مورد آزار و اذیت قرار می گرفتند پس از فروپاشی دولت عثمانی و شکل گیری نظام سیاسی لائیک در ترکیه هرچند از فشارهای وارده بر علویان کاسته شد لکن نفوذ سیاسی آنان آنچنان مورد توجه نبود. در دوره های اخیر که احزاب اسلام گرا در ترکیه شکل گرفته موفقیت هایی به دست آورده اند جایگاه و شأَن اجتماعی علویان نیز دچار تغییراتی شده است.بویژه پس از حاکمیت حزب عدالت و اهداف خاص سیاسی که این حزب دنبال می کند سبب شده است وضعیت سیاسی ، شأَن اجتماعی و فرهنگی علویان دچار تحولات جدیدی شود.در این نوشتار تحول جایگاه سیاسی، اجتماعی علویان ترکیه در طول تاریخ آن کشور بررسی شده است ،مشخصاّ تغییرات صورت پذیرفته در دوره حاکمیت حزب عدالت و توسعه مورد مطالعه قرار گرفته است.از مجموع بررسی های به عمل آمده مشخص شده است که پس از حاکمیت حزب عدالت و توسعه در ترکیه جایگاه سیاسی ،اجتماعی و مذهبی علویان ارتقا یافته است.
خلاصه ماشینی:
در سال های اخیر، حزب عدالت و توسعه به موازات تغییر نگرش های حزب در باب لیبرالیسم و همسو با تمایل به نقش آفرینی در چارچوب ترتیبات سیاسی و امنیتی اروپایی در منطقه و آرمان الحاق به اتحادیه ی اروپایی مجبور به اعمال تغییراتی در رفتار خود در قبال اقلیت های این کشور به طور کلی و علویان به طور ویژه شده است .
یکی از نویسندگان معاصرعلوی،علوی گری را چنین تعریف کرده است : علوی گری مجموعه عقایدی است که با ولایت حضرت علی (ع ) آغاز شده و تا امروز تداوم یافته است و علوی کسی است که در راه دو امانتی که آخرین پیغمبر،حضرت محمد(ص ) به یادگار گذاشته ،یعنی قرآن و اهل بیت ،با عشق عمیق و با وابستگی خلل ناپذیر گام بر می دارد (نوری دونمز،١٣٨٩: ١٣-١٤) در این میان گروهی به نام علویان وجود دارند که در کتب تاریخ و فرق مذهبی راجع به آنان مطالب مختلف و متعددی ذکر شده است که به برخی از آنها اشاره می شود: ١.
(جمالی فر:١٣٩٢) در اواخر قرن شانزدهم میلادی پس از سست شدن پیوند علویان با صفویان ،تحت فشار دولت عثمانی،علویان در روستاهای دور افتاده آناطولی ونیز بخش هایی از مناطق کرد نشین شرق منزوی شدند واین روند کم وبیش طولانی به جدایی ودوری هرچه بیشتر آنان از آموزه های شیعی به ویژه شریعت وآداب مبتنی بر فقه شیعی منجر شد، تا اینکه با اعلام جمهوریت از سوی کمال آتا ترک که خود یک بکتاشی بود به تدریج وارد جامعه ترکیه گردید و به ایفای نقش سیاسی پرداختند.