چکیده:
موضوع مورد بحث در مقاله پیشرو مسئولیت کیفری ناشی از فعل دیگری میباشد. چراکه مبحث مسئولیت کیفری ناشی از فعل غیر از مباحث نوین در حقوق کیفری میباشد. موضوعی که علیرغم وجود ابتدایی آن در عصر باستان تحت عنوان مسئولیت جمعی و قبیلهای تقریبا از اوایل قرن حاضر ذهن حقوقدانان را به خود معطوف داشته است، بگونهای که اغلب آنان این نوع مسئولیت را به جهت گسترش روزافزون پدیده ماشینیزم و خطرات ناشی از آن پذیرفتهاند. روشی که در این مقاله مورد استفاده قرار میگیرد توصیفی-تحلیلی میباشد که براین مبنا در پی پاسخ به این سوال است که آیا میتوان شخص را که ظاهرا هیچ دخالتی در ارتکاب جرم نداشته (نه بعنوان مباشر و نه بعنوان شریک یا معاون) بخاطر فعل مجرمانهای که دیگری مرتکب شده است مسئول و قابل مجازات بدانیم؟ چراکه مطابق اصلی که از دیرباز وجود داشته و ادیان مختلف نیز بر آن صحه گذارده و آنرا تایید کردهاند (یعنی اصل شخصی بودن مسئولیت و مجازاتها) هرکس مسئول عمل خویش است و هیچکس را نمیتوان به خاطر عملی که توسط دیگری ارتکاب یافته مجازات کرد، اما یافتههای پژوهش بر این اساس است که پارهای از موارد بنا به عللی میتوان فردی را که هیچ نقشی در ارتکاب عمل مجرمانه نداشته بجای فاعل جرم مجازات کرد.
خلاصه ماشینی:
روشی که در این مقاله مورد استفاده قرار میگیرد توصیفی-تحلیلی میباشد که براین مبنا در پی پاسخ به این سوال است که آیا میتوان شخص را که ظاهرا هیچ دخالتی در ارتکاب جرم نداشته (نه بعنوان مباشر و نه بعنوان شریک یا معاون ) بخاطر فعل مجرمانه ای که دیگری مرتکب شده است مسئول و قابل مجازات بدانیم ؟ چراکه مطابق اصلی که از دیرباز وجود داشته و ادیان مختلف نیز بر آن صحه ٤٧ گذارده و آنرا تایید کرده اند (یعنی اصل شخصی بودن مسئولیت و مجازات ها) هرکس مسئول عمل خویش است و هیچ کس را نمیتوان به خاطر عملی که توسط دیگری ارتکاب یافته مجازات کرد، اما یافته های پژوهش بر این اساس است که پاره ای از موارد بنا به عللی میتوان فردی را که هیچ نقشی در ارتکاب عمل مجرمانه نداشته بجای فاعل جرم مجازات کرد.
در حالیکه در پاره ای موارد هرچند که شخص بطور مادی در ارتکاب جرم دخالتی نداشته ولی محیط مخاطره آمیزی بوجود آورده که امکان تحقق جرم در آنجا بیش از جاهای دیگر است و یا آنکه مرتکب خبط و خطایی شده که وقوع جرم را تسهیل نموده است در این قبیل موارد نمی توان گفت که او به کلی بی تقصیر است مثلا وقتی مدیر سینمایی از نمایش فیلم های ممنوع برای اطفال کمتر از هجده سال در سینما ممانعت نمی نماید، نمی توان گفت که مدیر سینما مرتکب هیچ عملی نگردیده است در واقع شخصی که به خاطر عمل دیگری مسئولیت کیفری دارد خود نیز شخصا مرتکب خطا و تقصیر شده و از این بابت مسئول است نه اینکه صرفا به خاطر عملی که دیگری انجام داده مسئولیت کیفری داشته باشد.