چکیده:
کتابخانهها در طول تاریخ همواره مرکز فراهم آوری و حفاظت، اشاعه اطلاعات بودهاند. افزایش روزافزون
حجم اطلاعات، گسترش سریع اینترنت، تولید قالب های گوناگون اطلاعاتی، پیدایش و تحول چند
رسانه ای ها و تمایل فزاینده پژوهش گران به دسترسی به قالب های الکترونیکی اطلاعات، نقش و عملکرد
کتابخانه ها را در جهان امروز دست خوش تحول ساخته است، فناورهای نوین، روش های انتقال و اشتراک
اطلاعات را تغییر داده و کتابخانه ها با توجه به رسالت اصلی خود و به کارگیری انواع قابلیت های این
فناوری ها، امکان تهیه و ارائه انواع مختلف متن، تصویر، صوت و غیره را برای کاربران فراهم می آورند.
ورود این فناوری ها به کتابخانه تاثیر زیادی بر شیوه خدمات دهی کتابخانهها داشته و باعث تحول عمیقی در
آنها شده است. تغییراتی که اخیرا در فناورهای رایانه ای و ارتباطی (بخصوص در ایجاد و توسعه اینترنت)
رخ داده، باعث گردیده که کتابداران روشهای ارائه خدمات اطلاع رسانی را بر مبنای آنها انتخاب کنند. به
عنوان مثال تعداد خیلی زیادی از خدمات مرجع وب مبنا در سال های اخیر به وجود آمده (چوگاری و
١٦٥). امروزه به کارگیری فناوری ها در کتابخانه امری اجتناب ناپذیراست. هر کتابخانه ای، مارگاریتی، ٢٠٠٤
که بخواهد در عصر اطلاعات به حیات خود ادامه دهد و در جامعه اطلاعاتی نیز عنصری سازنده و اثرگذار
باشد، ناگزیر از استفاده از این فناوریها است. . (منصوری و پشتوتنی زاده1385)
یکی از حوزه های متحول شده کتابخانه ها با توجه به پیشرفت و کاربرد فناوری اطلاعاتی و ارتباطی در
کتابخانه ها، خدمات مرجع سنتی است. پیشرفتهای اخیر و در وب جهان گستر، اینترنت، موتورهای
جستجو، توانایی بسیاربالا در ذخیره و پردازش با فناوری رایانه ای، افزایش تعداد انتشارات الکترونیکی،
ایجاد پایگاه های تخصصی اطلاعات، و. . . زمینه ساز ایجاد و توسعه یک محیط مرجع وب مبنا با عناوینی
یا خدماتی با عنوان ” از کتابدار بپرس“ مورد توجه قرار گرفته است. « میز مرجع دیجیتال مجازی ، همچون
برای این نوع خدمت گزینه ای بر روی سایت کتابخانه یا مرکز اطلاع رسانی قرار داده می شود که با انتخاب
آن پرسشگر میتواند پرسش خود را مطرح کند و منتظر بماند تا کتابخانه پاسخ را به آدرس الکترونیکی
پرسشگر یا به شیوهای دیگر ارائه کند.
خلاصه ماشینی:
افزايش روزافزون حجم اطلاعات ، گسترش سريع اينترنت ، توليد قالب هاي گوناگون اطلاعاتي، پيدايش و تحول چند رسانه ايها و تمايل فزاينده پژوهشگران به دسترسي به قالب هاي الکترونيکي اطلاعات ، نقش و عملکرد کتابخانه ها را در جهان امروز دستخوش تحول ساخته است ، فناورهاي نوين ، روشهاي انتقال و اشتراک اطلاعات را تغيير داده و کتابخانه ها با توجه به رسالت اصلي خود و به کارگيري انواع قابليت هاي اين فناوريها، امکان تهيه و ارائه انواع مختلف متن ، تصوير، صوت و غيره را براي کاربران فراهم ميآورند.
دسترسي پيوسته به فهرست کتابخانه يکي از ساده ترين نمونه هاي خدمات مرجع الکترونيکي است که کاربران مايل به استفاده از کمک کتابدارها از راه دور دارند.
مرجع الکترونيکي و مجازي، هر دو به منظور ارائۀ اطلاعات از رايانه استفاده ميکنند، اما آيا اين دو اصطلاح داراي معناي يکساني هستند؟ (زنين -يوست ٢٠٠٩، -١٣ ١٤) اسلون ٨يکي از فعالان چندين ساله در حوزة مرجع الکترونيکي ميگويد: خدمات مرجع پيوسته ، مجازي يا ديجيتالي و الکترونيکي، مشارکت بين کتابدار و کاربر کتابخانه ، از طريق يک واسطۀ مبتني بر رايانه است .
آنچه بين همه اين تعاريف يکسان است ، آن است که مرجع الکترونيکي / مجازي، نوع جديدي از خدمات و مبتني بر همان کمک هايي است که در قالب سؤال و جواب ، در مرجع معمول حضوري با استفاده از فناوريهاي رايانه مانند پست الکترونيکي، چت ويديو، نرم افزارهاي صوتي يا ديگر فناوريهاي اينترنتي ارائه ميشود.