چکیده:
اغراق نخواهد بود اگر حافظ شیراز را حافظه ی ایران بدانیم، معانی و مفاهیمی که در دیوان حافظ، روح خواننده را به خود مجذوب میکند عصاره ی تفکر، فرهنگ و تاریخ و جوهره ی تجربیات قوم ایران است. امروزه شاهد هستیم که بیشترین کتابهای منتشر شده در ایران، درباره یکی از ویژگیهای حافظ و شعرش میباش ند. هدف این پژوهش بررسی شیوههای تشخیص واژگان مرکب و مشت ق و مرکب - مشتق با توجه به کتاب س اخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز از ایران کلباسی (1391) میباشد. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. دیوان حافظ مورد بررسی در این تحقیق چاپ دهم نسخه ی علامه قزوینی و قاسم غنی است که سال 1381 توسط انتشارات شقایق چاپ شده است. در این مقاله، پژوهشگر از دیوان حافظ را بررسی نموده است و بر اساس نتیجهگیری های بدست «ی» تا «الف» مطلع آمده میزان استفاده ازکلمات مشتق، مرکب یا مرکب- مشتق، پی شوند و پسوندها ی اشتقاقی غیر فعلی، بن حال و بن گذشته، جزء غیر فعلی به صورت پیشوند و پسوندهای اشتقاقی و جزء
فعلی و همینطور حرف اضافه را مشخص کرده است. نتایج به دست آمده از تحلیل دادههای این پژوهش بررسی ساخت واژه در شعر حافظ، کشف عناصر سازنده وا ژههای مشتق و مرکب و از سو یی د یگر فرآ یندهای ترکیب و اشتقاق در شعر او میباشد. همچنین این بررسی ما را با اصول ساخت واژهای مشتق و مرکب در زمان حافظ یعنی قرن هشتم آشنا خواهد کرد و در نهایت میتوان ساختار زبانی دیوان حافظ را با زبان معیار مقایسه کرد.
خلاصه ماشینی:
هدف این پژوهش بررسی شیوههای تشخیص واژگان مرکب و مشتق و مرکب- مشتق با توجه به کتاب ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز از ایران کلباسی(1391) می باشد.
نتایج به دست آمده از تحلیل داده های این پژوهش بررسی ساخت واژه در شعر حافظ، کشف عناصر سازنده واژههای مشتق و مرکب و از سویی دیگر فرآیندهای ترکیب و اشتقاق در شعر او میباشد.
در این پژوهش، پژوهشگر در نظر دارد مشخص کند که در دیوان حافظ کلمات مشتق، مرکب یا مرکب- مشتق، پیشوند و پسوندهای اشتقاقی غیر فعلی، بن حال و بن گذشته، جزء غیر فعلی به صورت پیشوند اشتقاقی و جزء فعلی و همینطور حرف اضافه کدام بیشتر و کدام کمتر به کار رفته است؟ نتایج به دست آمده از تحلیل داده های این پژوهش می تواند برای پژوهش های مشابه در چهارچوب ساخت واژه و همچنین برای ساخت واژگان نوین به کار رود.
Aronoff از مهمترین ویژگی های زبان شناسی ساختگرای آمریکایی می توان به موارد زیر اشاره کرد : تکیه روی جنبه عینی و ملموس زبان: از نظر ساختگرایان آمریکایی پیکره ای که از گفتار مردم عادی به دست آمده باشد (جمله های واقعی ضبط شده یا نوشته شده) تنها مواد اولیه قابل اعتمادی است که می تواند برای کشف و نوشتن دستور یک زبان مورد استفاده قرار گیرد.
شاید تعداد نسخههای خطی ساده یا تذهیب شده آن در کتابخانههای ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشورهای غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد (خرمشاهی، 1380: 265-267) شایان ذکر است این پژوهش بر اساس دیوان حافظ از روی نسخهی علامه قزوینی و قاسم غنی انتشارات شقایق، چاپ دهم در سال 1381 صورت گرفته است.
linguistics and language, Michigan: John Wiley & Sons, Second edition.