چکیده:
بیان مساله: در این مقاله به یکی از حوادث مخرّب و اسفناک طبیعی پرداخته خواهد شد که طی دورة معاصر در یکی از مناطق شرقی ایران اتفاق افتاد یعنی زلزله مهیبی که تربت حیدریه در شرق ایران را در بهار1302ش لرزاند. در این راستا، دو هدف اصلی مقاله، پیامدها و آثار این زلزله از منظر اجتماعی و اقتصادی، و همچنین عملکرد و عکسالعمل نهادهای حکومتی و غیرحکومتی نسبت به این واقعه ناخوشایند در داخل و خارج از کشور است.روش پژوهش: با رویکرد کیفی بر مبنای دادههای نشریات، اسناد و مدارک آرشیوی، و با روش توصیفی-تحلیلی به دو مبحث اصلی مقاله پرداخته خواهد شد.نتایج پژوهش: یافتهها دالِّ بر این است که این واقعه که یکی از مهیبترین بلایای طبیعی در تاریخ معاصر ایران بود، جدای از اینکه مانند همة بلایای همجنس خود، پیامدهای زیانباری از منظر مرگومیر، آسیبهای روحی و خسارات ابنیه، در پی داشته، از برخی معضلات فرهنگی در جامعه نیز پرده برداشت. با اینحال، در سویی دیگر، نمیتوان از نگرشهای نوعدوستانه و احساس مسئولیّت در قبال زلزلهزدگان در داخل و خارج از کشور ایران طی آن برهة زمانی چشمپوشی نمود.
In this article, one of the natural disasters will be considered, which occurred during a contemporary period in one of regions of Iran, an earthquake that rocked Torbat Heydarieh in eastern Iran in the spring of 1302. In this regard, there are two main goals: The consequences and effects of this earthquake in terms of social and economic, also, the performance and reaction of governmental and non-governmental institutions towards this unpleasant event both inside and outside the country. As these two main topics will be addressed with the qualitative approach based on the data of journals, archival documents, Through descriptive-analytical method. The findings indicate that this incident was one of the most horrific natural disasters in contemporary Iranian history, Apart from the fact that, like all of its homosexual disasters, it has resulted in harmful consequences from the point of view of mortality, psychological damage and property damage, It also revealed some cultural problems in society. However, on the other hand, one cannot ignore altruistic views and a sense of responsibility towards the victims of this earthquake inside and outside Iran during that time.
خلاصه ماشینی:
٢. ٢ لطمات اقتصادی یکی از عوارض مهم ناشی از زمین لرزه تربت حیدریه ، آسیب هایی بود که به سـاختمان هـا، تأسیسات و منازل مسکونی این منطقه وارد گردید، که نتیجه آن نیـز وارد آمـدن خسـارت اقتصادی به آن ناحیه ، و لزوم اقدام دولت برای بازسازی مناطق زلزلـه زده از طریـق صـرف بودجه عمومی کشور بود، این در حالی اتفاق افتاد کـه تربـت حیدریـه بـه عنـوان یکـی زا شهرهای زیبا و ییلاقی و تقریبا آباد در جنوب خراسان محسوب مـی شـد و از نقـاط مهـم تجارتی و زراعتی شرق کشور به شمار می آمد(نوبهار، شماره ٢٩، ص٤٦٣).
بدین ترتیب که ، اندکی بعد از بروز زلزله ، به ظاهر تلگرافی بـا امضـای برخـی اهالی تربت به پایتخت ارسال گردید که در آن ادعا شده بود، رئیس اداره مالیات غیرمستقیم شهر مذکور، حتی در این شرایط اسفناک و بحرانی نیـز دسـت از اجحـاف و زیـاده سـتانی مالیاتی برنداشته و سبب وخامت بیشتر وضعیت زندگی مردم مفلوک می شود(اسناد موسسه مطالعات تاریخ معاصر، شماره راهنما ٧-١٨٧٣-١١م ) این اشخاص که خود را در زمره افراد مظلوم ، ستمدیده ، و محنـت زده از زلزلـه معرفـی کرده بودند، عاجزانه از مقامات دولتی خواستند تا شخص موردنظر(نصـرت الممالـک ) را از منصب خود معزول نمایند.