چکیده:
پایش وضعیت امنیتی افغانستان و مرزهای شرقی ج.ا. ایران در مقطع کنونی از اهمیت زیادی برای کشور برخوردار است. در این راستا مسائل مختلف و معضلهای تأثیرگذار این منطقه بر امنیت کشور ازجمله مرز مشترک و با دیدگاه عناصر جغرافیای امنیتی با مؤلفههای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، زیستمحیطی، اجتماعی، نظامی، علمی و فنی مورد بررسی قرار گرفته است. در این زمینه، مؤلفههای جغرافیای امنیتی به روش تحلیلی – توصیفی و با بهرهبرداری از پرسشنامه در یک جامعة آماری 50 نفره و سؤالهای باز و بسته مورد واکاوی قرار گرفت. بر اساس نتایج بهدستآمده تأثیرگذارترین مؤلفة جغرافیای امنیتی مرز ایران و افغانستان بر امنیت ملی کشور، عامل نظامی با زیرمؤلفة »وضعیت امنیتی ایران» و عامل سیاسی با زیرمؤلفة «اشراف و حاکمیت دولت مرکزی بر مناطق مرزی» میباشند و پس از آن مؤلفههای اقتصادی با زیرمؤلفة «میزان اشتغال ساکنان منطقة مرزی» و عامل اجتماعی با زیرمؤلفة «قاچاق مواد مخدر» و عامل فرهنگی با زیرمؤلفة «فرقهگرایی قومی و مذهبی در افغانستان» بوده و کماثرترین آنان مؤلفههای زیستمحیطی با زیرمؤلفة «خشکسالی مناطق مرزی» و عامل «علمی و فنی» است.
Today, monitoring the security situation of Afghanistan and Iran borders at is important for country. In this context, we examined the the region issues and hurdles that affecting on national security including border and with a view the geography of security with elements of cultural, political, economic, social, military, scientific and technical. In this context, the geography of the security components were analyzed with analytical - descriptive method by using of questionnaires in a population of 50 people and open and closed questions. Based on the results, influential component of border security geography of Iran and Afghanistan on national security is military factor with "Iran's security status" as sub-component and political factor with "the domination of central government on region borders' as sub-component and they are followed by economic factors "employment of the inhabitants of the region" as sub-component and social factors "drug trafficking" as sub-component and cultural factors "ethnic and religious sectarianism in Afghanistan" as sub-component and there are less effective such as environmental components with "drought border areas" and " science and technology " as sub-component.
خلاصه ماشینی:
بر اساس نتایج به دست آمده تأثیرگـذارترین مؤلفـۀ جغرافیـای امنیتـی مـرز ایـران و افغانستان بر امنیت ملی کشور، عامل نظامی اب زیرمؤلفۀ «وضعیت امنیتی ایران » و عامل سیاسی بـا زیرمؤلفۀ «اشراف و حاکمیت دولت مرکزی بر مناطق مرزی» میابشند و پس از آن مؤلفـه هـای اقتصادی اب زیرمؤلفۀ «میزان اشتغال ساکنان منطقۀ مرزی» و عامل اجتماعی اب زیرمؤلفـۀ «قاچـاق مواد مخدر» و عامل فرهنگی اب زیرمؤلفۀ «فرقـه گرایـی قـومی و مـذهبی در افغانسـتان » بـوده و کم اثرترین آنان مؤلفه های زیست محیطی اب زیرمؤلفۀ «خشکسالی مناطق مرزی» و عامل «علمـی و فنی» است .
جمع بندی با توجه به پرسش تحقیق و با توجه به نتایج به دست آمده از دو روش انجام شده و مقایسۀ آنان چنین استنباط میگردد که مهم ترین و تأثیرگذارترین مؤلفۀ جغرافیای امنیتی مرز ایران و افغانستان بر امنیت ملی کشور، عوامل نظامی و سیاسی میباشند و پس ازآن ، مؤلفه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کم اثرترین آنان مؤلفه های زیسـت محیطـی و علمی و فنی میباشد.
بعد اقتصادی در مؤلفۀ اقتصادی، زیرمؤلفۀ «میزان اشتغال ساکنان منطقۀ مرزی» به عنوان مهـم تـرین عامل اقتصادی مـؤثر در جغرافیـای امنیتـی مـرز ایـران و افغانسـتان و بـه عنـوان عامـل امنیت ساز مناطق مرزی تشخیص داده شده است کـه خـود نشـان از اهمیـت اشـتغال و نقش مسائل اقتصادی در امنیت دارد.