مدل‌سازی بررسی عوامل موثر بر نوسان‌های قیمت محصولات کشاورزی ایران: مطالعه موردی خیار، گوجه‌ فرنگی، سیب‌زمینی و پیاز مقاله

چکیده:

قیمت محصولات کشاورزی در مقایسه با سایر کالاها نوسان‌های بیشتر و شدیدتری دارد. آگاهی از ریشه‌های نوسان قیمت محصولات، سیاست‌گذاران را قادر می‌سازد تا سیاست‌گذاری‌های مناسبی برای کنترل این نوسانان‌ها و افزایش درآمد کشاورزان داشته باشند. بر همین اساس، دراین تحقیق عوامل موثر بر نوسانان‌های قیمت سبزی‌های منتخب (سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز و خیار) در استان‌های عمده‌ تولیدکننده این محصولات بررسی شد. برای تعیین عوامل موثر بر نوسانان‌های قیمت از مدل‌های رگرسیونی با داده‌های تابلویی استفاده ‌شد. نتایج نشان داد ریشه‌های ایجاد ریسک در محصولات مورد مطالعه متفاوت است و ریشه‌های ریسک قیمت هر محصول را باید به‌صورت جداگانه بررسی کرد. البته افزایش نرخ سود تسهیلات بانکی بخش کشاورزی نوسانان‌های درون فصل قیمت هر چهار محصول را تشدید می‌کند. یک میلی‌متر انحراف از میانگین بارندگی در مورد خیار، گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی منجر به تشدید نوسان قیمت آنها می‌شود. انحراف یک درجه از میانگین بلندمدت دما در مورد محصولات خیار، گوجه‌فرنگی و پیاز موجب تشدید نوسان داخل فصل قیمت می‌شود. وجود قیمت تضمینی بالاتر از قیمت سرمزرعه منجر به کاهش نوسان درون فصل قیمت دو محصول سیب‌زمینی و پیاز می‌گردد. در پایان، پیشنهاد می‌شود نرخ سود تسهیلات بانکی بخش کشاورزی کاهش یابد و دولت در جهت افزایش قیمت تضمینی برای موثر واقع‌شدن آن در مورد محصولات فاسدشدنی اقدام کند.

In comparison to other commodities, prices of agricultural products have wider and more intense fluctuations. Knowing the origins of such fluctuations enables policy-makers to have appropriate policies for controlling them as well as it helps farmers to have a safe income. This study examined factors affecting the price fluctuations of chosen vegetables (potato, tomato, onion and cucumber) in major producing provinces of these products in Iran. For this purpose, the regression models with data panel were used. The results showed that origins of risks for the studied products were different and each product and its price had to be considered separately; in addition, for the four studied products, increased interest rates of bank facilities in the agricultural sector exacerbated the fluctuation of the season. A millimeter departure from the average rainfall would increase the price volatilities of cucumbers, potatoes and tomatoes and a degree of deviation of the long-term average temperature would exacerbate cucumber, tomatoes and onions volatilities in the price as well. The results indicated that guaranteed prices, though higher than farm prices, reduced the fluctuation in the season prices of potatoes and onions. So, the study suggested further emphasis on the policy of reduced interest rates of bank facilities in the agricultural sector; and the government should take action toward increasing the guaranteed prices to be particularly effective for perishable products.

خلاصه ماشینی:

ازجمله مطالعات خارجی که به مقوله نوسانات قیمت پرداخته اند آپرگیس و رزیتیس (٢) می توان اشاره کرد که با الگوی مدلهای واریانس ناهمسانی شرطی خودرگرسیو تعمیم یافته (GARCH) در کشور یونان ، نوسانات قیمت محصولات کشاورزی را با استفاده از دادههای ماهانه قیمت سرمزرعه تولیدکننده، عرضه پول (M١)، درآمد سرانه ، نرخ ارز حقیقی و نسبت 212 کسری بودجه (مازاد) به درآمد بررسی کردند و نشان دادند رابطه ای مثبت و معنی دار میان سیاست های کلان اقتصادی و نوسانات قیمت محصولات کشاورزی وجود دارد که بیانگر نااطمینانی در بازار تولید مواد غذایی و در پی آن مشکل تصمیم گیری برای تولیدکننده است . عوامل مؤثر بر نوسانات قیمت در مطالعات مختلف (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : مطالعات انجامشده در زمینه عوامل مؤثر بر نوسان قیمت محصولات سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، پیاز و خیار هیچ مطالعه ای در داخل کشور انجام نگرفته که در مقاله حاضر به این مقوله پرداخته شده است . طبق نتایج جدول مربوطه ، با افزایش یک کیلوگرم عملکرد، 6 ١٠×٦/٠٢-، نوسان داخل فصل قیمت کاهش پیدا می کند که این نتیجه مطابق یافته های مطالعه فائو (٧) است که تأثیر افزایش تولید و سطح زیرکشت را در نوسان قیمت محصولات کشاورزی منفی دانسته اند (عملکرد از تقسیم تولید به سطح زیر کشت به دست می آید). همچنین با انحراف یک درجه دما از میانگین بلندمدت آن در مورد سه محصول خیار، گوجه فرنگی و پیاز نوسان درون فصل قیمت این محصولات تشدید می شود.

کلیدواژه ها:

بخش کشاورزی ، ریسک ، نوسان قیمت ، مدل داده های تابلویی

Price Fluctuation ، Iran ، Agricultural Sector ، Price