چکیده:
امپراطوری تیموریان در افغانستان قرن هشتم تا نیمه اول قرن دهم هجری قمری از دوره های درخشان
تمدن اسلامی است که تحقیقات زیادی توسط محققین تاریخ و تمدن اسلامی، اعم از مسلمان و غیر
مسلمان، البته بدون توجه به جایگاه علما و هنرمندان شیعی، صورت گرفته است)مساله( لذا با این
سئوال مواجه ایم:" شیعیان افغانستان چه نقشی در رشد و شکوفای تمدن اسلامی عصر تمیوریان داشته
اند؟" هدف این پژوهش نشان دادن نقش فراموش شده شیعیان افغانستان در گسترش و رشد عناصر
تمدن اسلامی است که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته است. یافته های این تحقیق بر اساس
تحلیل منابع تاریخی، ادبی و آموزه های مذهبی موجود در آثار هنری دوره تیموریان حاکی از آن است
که علما و هنرمندان شیعی افغانستان نقش بزرگی در خلق و گسترش رنسانس تیموری ایفا نموده اند.
خلاصه ماشینی:
تذکره التواریخ، عبدالله کناهی کابلی، تاریخ انبیاء، اولیاء، فضلا و شعرا، سلاطین و امراء تیموریان هند و بناهای هند و افغانستان در قرن دهم قمری است که در سال1010 قمری، در سه جلد تحریر یافته(ارون بایف، موجانی و موسایف،1376: 1 / 44) و نسخه خطی آن در کتابخانه « سالارجنگ » هندوستان است(عطاردی، 1376: 142) اما به گفته شمس الدین نورالدینوف نام ایشان عبدالله کابلی یا عبادالله عبدالله الکناهی و امتیاز کتاب در آوردن ماده تاریخ است که در قالب یک مقدمه شش طبقه و یک خاتمه ترتیب گردیده است.
حدایق الحقایق( تفسیر سوره یوسف) اثر معین الدین مسکین بن شرف الدین حاجی محمد فراهی هروی که درقرن نهم قمری، تالیف گردیده و نسخه خطی نستعلیق این کتاب احتمالا قرن 12 قمری در 291 برگ، 21 سطر کامل تحریر گردیده در کتابخانه ملی ایران است(انوار، 1382: 5 / 52) اما نسخه چاپ سنگی این کتاب به نام حدائق الحقایق، در سال 1278 قمری در تهران چاپ گردیده که در کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه [ ش 573] موجود است (صدرائی و حافظیان، 1383: 82).
آگاهان هنر نقاشی بر این باورند که نقاشی در ایران از زمان تیموریان و به خصوص نقش آفرینی هنرمندان استادی چون کمال الدین بهزاد در مکتب هرات، به اوج خود رسیده و کتاب های مانند: شاهنامه فردوسی، شاهنامه محمد جوکی (فرزند شاهرخ)، کلیله و دمنه، معراج نامه، گلستان سعدی، بوستان سعدی و خمسه نظامی به سبک مکتب هرات و دراین دوره نقاشی شده است و آموزه های مذهبی شیعی در بسیاری از تصاویر و نقاشی ها دیده می شود از جمله: 1/1.