چکیده:
شفاعت، از جمله مسائل مشترک میان تمام مذاهب اسلامی است، و تنها در چگونگی آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. یکی از این اختلافات، طلب شفاعت از پیامبر، پس از رحلت ایشان است که به اعتقاد سلفیهای تکفیری این عمل، مصداق شرک است. اهمیت این مسئله و نتایج خسارتبار آن در تکفیر مسلمانان و افزایش اختلاف، ضرورت بررسی این اعتقاد را در مذاهب مهم اسلامی مشخص میسازد. این تحقیق با هدف دستیابی به دیدگاه شافعی به عنوان یکی از چهار مذهب فقهی اهل سنت درباره آموزه شفاعت تدوین شده است. این تحقیق در مقام گردآوری به روش اسنادی ـ کتابخانهای، و در مقام داوری به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. بررسی آرای علمای شافعی حاکی از این مطلب است که برخلاف نظر سلفیهای تکفیری، طلب شفاعت از پیامبر پس از رحلت آن حضرت، به نظر شافعی نه تنها هیچ منعی ندارد و موجب شرک و کفر نمیشود، بلکه زیارت قبر رسول خدا و درودفرستادن بر ایشان در کنار قبر آن حضرت، موجب تعظیم ایشان است و یکی از اسباب قطعی جلب شفاعت آن حضرت به حساب میآید.
خلاصه ماشینی:
از نظر سلفیان تکفیری نباید منزلت، جایگاه و حرمت انبیا و صالحان را برای جلب شفاعت خدا واسطه قرار داد؛ زیرا این عمل را مصداق شرک به خدا میدانند (ابنتیمیه، بیتا: 1/24)؛ بنابراین سلفیان تکفیری معتقدند شفاعت فقط مخصوص خداوند است و در زمان حیات پیامبر(ص) میتوان از او درخواست کرد که برای ما دعا کند؛ اما پس از رحلت آن حضرت، باید به واسطه ایمانمان به پیامبر و محبت و موالات به ایشان و تبعیت از سنت او، شفاعت خدا را طلب کنیم و از واسطه قرار دادن مقام و منزلت او نزد خدا خودداری کنیم (ابنتیمیه، بیتا: 1/18 و 13؛ الجریسی، ۱۴۲۰: 65).
این دعا به منزله شفاعت است و در قبول سلام مسلمان و فرستادن ثواب برای او تجلی مییابد (السیوطی، ۱۴۲۱: 2/145؛ القشیری النیسابوری، بیتا: 2/376، ح616)؛ البته در برخی از روایات مورد استناد علمای شافعی، این قید نیز آورده شده که باید پس از صلوات بر پیامبر(ص) از خداوند درخواست کند تا این صلوات را وسیلهای برای جلب شفاعت آن حضرت قرار دهد: پس همانا هر کس بر من یک بار درود بفرستد، خداوند به سبب آن، ده بار بر من درود میفرستد؛ سپس از خداوند بخواهید تا من را واسطه قرار دهد؛ پس همانا منزلتی در بهشت میباشد که میسر نمیشود، جز برای بندهای از بندگان خدا.