چکیده:
در ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﺑﺎ رواج روﯾﮑﺮد ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺮآﻧﯽ، ﺷﺎﻫﺪ اﮐﺘﺸﺎف دﻗﯿﻖ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻟﺎﯾﻪﻫﺎی ﻣﺘﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﻣﻌﻨﺎی واژة «اﻟﻨﺒﯽاﻟﺎﻣﯽّ » از دﯾﺮﺑﺎز ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻏﯿﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻫﺮﮐﺲ در اﺛﺒﺎت ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﮐﻮﺷﯿﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داﻧﺸﯽ روﺷﻤﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل «اﻣﺒﺮﺗﻮ اﮐﻮ» در ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻦ، اﯾﻦ واژه را از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﯿﺪان ﭘﺎﯾﻪ، ﻣﯿﺪانﻫﺎی ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻫﻤﻨﺸﯿﻦ، ﻣﻘﺎﺑﻞ، ﮐﺎرﺑﺮدﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺘﻦ، ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺘﻨﯽ و ﻣﯿﺪانﻫﺎی ﺑﯿﻨﺎﻣﺘﻨﯿﺖ ﺗﻔﺴﯿﺮی در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮده و ﺿﻤﻦ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻧﻮآوری روش ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻦ واژه، ﺑﺪون ﺗﺎﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺤﻘﻘﺎن ﭘﯿﺸﯿﻦ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎم ﻣﻨﻄﻮق و ﻇﺎﻫﺮ، ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎ درک ﻣﺘﺪاول، اﯾﻦ واژه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ«ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻏﯿﺮﯾﻬﻮدی»، ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮی ﮐﻪ از ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻌﻨﺎی «اﻫﻞ ﻣﮑﻪ»، در ﻣﻘﺎم ﻣﻔﻬﻮم و در ﻃﻮل ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻨﻄﻮق ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﯾﺮش، اﻣﺎ ﻣﻌﻨﺎی «درس ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدن» از اﯾﻦ واژه ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد.
خلاصه ماشینی:
پیشینة تحقیق اگرچه در زمینة دریافت فهم واژه امی به عنوان صفتی برای پیامبر(، تحقیقات بسیاری توسط مفسران و خاورشناسان انجام شده و نتایج متعددی- که در ادامه اشاره میشود- به دست آمده است، این مقاله از نظر روش دستیابی به مفهوم این واژه، نوآوری دارد و از این طریق از میان معانی این واژه، بدون در نظر گرفتن پیشفرضها، معنای مختار را برگزیده است.
با بررسی لغت و تفسیر، هیچ مانعی ندارد که کلمة «امی» اشاره به هر سه مفهوم بوده باشد؛ چراکه استعمال یک لفظ در چند معنی در طول هم و دارای «قرینة معینه»، از نظر علم تفسیر مجاز است و در ادبیات عرب شواهد فراوانی برای این موضوع وجود دارد.
البته معانی دیگری که مفسران بیان داشتهاند که مکان مبعوث شدن پیامبر( را بیان نماید- منسوب به «ام القری»-، در طول این معنا و در مقام مفهوم میتواند پذیرفته شود، اما مفهوم «بیسوادی» با توجه به بافت آیه، دور از ذهن است؛ مگر مقصود از «بیسوادی»، عدم دسترسی به کتب یهود و آگاهی از تاریخ انبیا بوده باشد که بافت کلی سوره، دربارة آن صحبت میکند.
با این اوصاف، با توجه به سیاق متصل دو آیهای که واژه «أمی» را در سورة اعراف به پیامبر اسلام( نسبت میدهد و همچنین تحلیل معناشناسی این کلمه که با استفاده از مفاهیم همنشین و متضاد، روایات معصومین(، بافت متنی دستة آیات، شبکة معنایی حاکم بر قرآن کریم بررسی گردید، میتوان گفت که این واژه، در مقام ظاهر و منطوق به معنای غیریهودی بودن پیامبر اسلام( است.