چکیده:
نوشتار حاضر درصدد نقد و بررسی اثر ارزشمند اصطلاحنامه کلام اسلامی است که نخستینبار در تاریخ جهان با رعایت استاندادرهای جهانی اصطلاحنامهنویسی به کوشش جمعی از فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی در دفتر تبلیغات انقلاب اسلامی قم به منصه ظهور رسید. نگارنده با اعتقاد به فقر مقالات پژوهشی در حوزه ارزیابی اصطلاحنامههای فارسی، این اقدام را در راستای تقویت این اصطلاحنامه باارزش و رفع عیوب آن در ویرایش دوم و نیز با نگاه غنیسازی پژوهشهایی از این دست در کشور جمهوری اسلامی ایران انجام میدهد. این نقد و بررسی از نوع ارزیابی کیفی است که ناظر به حوزه محتوایی بر اساس دانش علم کلام و نیز ویژگیهای تدوین اصطلاحنامهها است؛ ازاینرو ناظر به اتقان ساختاری اصطلاحنامه، صحت روابط معنایی و قواعد شکلی آن است. روش تحقیق در این پژوهش کتابخانهای و براساس توصیف و تحلیل است. این تحقیق درنهایت با اذعان به بینظیربودن این اثر و قوت علمی و شکلی آن، اشکالهایی در جنبههای شکلی، ساختاری و ارتباطات مفهومی بر این اثر وارد میسازد و ضمن ارائه ساختار جدید پیشنهادی راهکارهایی برای اتقان بیشتر روابط معنایی و قواعد شکلی ارائه میکند. به این امید که
در ویرایش بعدی به آن توجه شود و افزون بر آن بابی برای نقد و بررسی جدی اصطلاحنامهها گشوده شود.
خلاصه ماشینی:
این نقد و بررسی از نوع ارزیابی کیفی است که ناظر به حوزه محتوایی بر اساس دانش علم کلام و نیز ویژگیهای تدوین اصطلاحنامهها است؛ ازاینرو ناظر به اتقان ساختاری اصطلاحنامه، صحت روابط معنایی و قواعد شکلی آن است.
در تمامی این موارد ضوابطی برای ارزیابی آن وجود دارد؛ برای مثال اگر در قالب کتاب ارائه شود، بررسی میشود که آیا مقدمهای دقیق و مناسب برای آن نوشته شده است که در آن حدود، دامنه و ویژگیهای خاص خوبی تبیین شده است یا نه (همان).
ب) ارزیابی روابط معنایی و شکلی افزون بر اشکالهای کلی همچون کمبودن روابط وابستگی که بسیار مشهود است و نبود لحاظها در جداسازی اخصهای یک اصطلاح و نبود جداسازی اصطلاحهای مرکب با فاصلهگذاری (اسپیس) و رعایتنکردن شکل فارسینویس (بسیاری از اصطلاحات واقعا عربیاند، نه فارسی) و وجود اعلام در اصطلاحنامه (برای مثال اخذ نامهای مصادیق راویان حدیث غدیر که در هیچیک از اصطلاحنامههای علوم اسلامی سابقه ندارد) که به دلیل ترس از طولانیشدن مطلب، از بیان جزئیات آن صرف نظر میشود، در بخش روابط معنایی در عین وجود محاسن بسیار و دقتهای عالمانه که شایسته قدردانی است، اشکالهایی به نظر میرسد که برطرفکردن آنها به ترفیع و استحکام این بنای نوساز کمک شایانی میکند.
این تقسیم هرچند در اصطلاحنامه کلام اسلامی در ذیل «افعال» آمده است، به این نکته که افعال مخترع چه ارتباطی با مخترعات دارند، اشاره نشده است؛ درحالیکه لازم بود از طریق توضیحگر و یادداشت دامنه این موضوع روشن شود.