چکیده:
مفهوم انسجام به منظور درک بهتر روابط معنایی بین جملات ارائه شده است تا آنها را به مثابه یک متن، از غیر متن جدا کند. این نوشتار با تکیه بر نظریه انسجام هلیدی و حسن، دعای شریف «ابوحمزه ثمالی» را از سه بُعد دستوری، واژگانی و پیوندی و به روش توصیفی – تحلیلی مورد واکاوی قرار داده است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤالات است که: الگوی انسجــام تــا چه اندازه در متنبودگی دعای ابوحمزه ثمالی نقش دارد؟ آیا میتوان مؤلفههای انسجام را بر متن این دعا منطبق دانست؟ یافتههای پژوهش حاکی از این است که عنصر ارجاع، هممعنایی، تکرار و از میان ادات پیوندی، ادات افزایشی، تأکیدی و موصولات بیشترین بسامد را در متن دعا داشتهاند و زمینه ایجاد کلامی به این جامعیت و گستردگی، با بندهای فراوان را برای تحقق بخشیدن به معرفت خداوند و نشان دادن راه سعادت و نجات بشر فراهم کرده است و توانمندی امام سجاد7 را در هنر شناخت کلام به خوبی نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤالات است که: الگوی انسجــام تــا چه اندازه در متنبودگی دعای ابوحمزه ثمالی نقش دارد؟ آیا میتوان مؤلفههای انسجام را بر متن این دعا منطبق دانست؟ یافتههای پژوهش حاکی از این است که عنصر ارجاع، هممعنایی، تکرار و از میان ادات پیوندی، ادات افزایشی، تأکیدی و موصولات بیشترین بسامد را در متن دعا داشتهاند و زمینه ایجاد کلامی به این جامعیت و گستردگی، با بندهای فراوان را برای تحقق بخشیدن به معرفت خداوند و نشان دادن راه سعادت و نجات بشر فراهم کرده است و توانمندی امام سجاد(ع) را در هنر شناخت کلام به خوبی نشان میدهد.
این پژوهش بر آن است تا با رویکردی فراجملهای، مؤلفههای دستوری، واژگانی و پیوندی را که عواملی موثر در انسجام متنی هستند، در کلام امام سجاد(ع) مورد بررسی قرار دهد و میزان نقش آنها را در فرآیند انتقال معنا بیان کند.
با توجه به مطلب ذکر شده میتوان گفت که ایـن تکرار نه تنهـا مخل در متن نیست و حشو و تطویل محسـوب نمیشود، بلکه امام سجاد(ع) برای بیان یک معنا و مفهوم والا، یعنی معرفی خداوند به عنوان تنها مرجع امید و اتکاء از آن بهره جسته است و موجب انسجام متن دعا شده است.
امام سجاد(ع) در این دعا با تقابل واژگانی، در کنار تنوعبخشی به متن دعا، از یک سو معنای مورد نظر خود را بیان نموده است و از سویی دیگر، دعا به صورت متنی بسیار منسجم جلوه میکند.