چکیده:
توزیع مناسب فضای سبز شهری، اهمیت زیادی در ایجاد عدالت فضایی در سطح شهر دارد. شهر اردبیل از جمله شهرهایی است که با مساله کمبود و عدم تعادل در توزیع مناسب پارکها و فضای سبز عمومی مواجه است. بهطوریکه سرانه موجود فضای سبز عمومی در این شهر 3/ 7 مترمربع است. این رقم از استاندارد برنامه محیطزیست سازمان ملل متحد (20 تا 25 مترمربع برای هر نفر) و استاندارد فضای سبز شهری ایران (12 مترمربع) پایینتر است. این پژوهش با استفاده از 9 شاخص کلیدی به رتبهبندی 44 محله از شهر اردبیل، از نظر برخورداری از پارکها و فضای سبز عمومی پرداخته است. دادههای پژوهش از سازمان پارکها و فضای سبز شهری اردبیل (1395) اخذ شده و به روش برداشت میدانی در سال 1395 نهایی شده است. از مدلهای تصمیمگیری چند معیاره شامل TOPSIS، VIKOR، SAW وCOPLAND برای تحلیل، رتبهبندی و تلفیق نتایج استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند که از نظر شاخصهای فضای سبز عمومی، 14 محله از شهر اردبیل برخوردار، 15 محله نیمه برخوردار و 15 محله محروم هستند. در نتیجه از نظر کمی و کیفی، ناهمگنی و عدم تعادل فضایی در سطح شهر و محلات شهری وجود دارد. در پایان، بر اساس یافتههای پژوهش، پیشنهادهایی ارائه شدهاند.
Appropriate distribution of urban green spaces is very important to increase of spatial justice in the cities. City of Ardabil is among the cities that faced with the problem of the imbalance in the distribution of public parks and green spaces. The per capita public green space in the city of Ardabil is 7.30 square meters. This amount is lower than the green space standards of the United Nations Environment Program (20 to 25 square meters per person) and lowers than the standards of Iran’s urban green spaces (12 square meters). This study by using of 9 key indicators has ranked 44 neighborhoods of the Ardabil city in terms of access to the parks and public green spaces. Research data gathered from the Ardabil City Municipality Department of Parks and Green Spaces and in the next step, have been corrected by using of field study in the year 2016. Multi-criteria decision-making methods, including TOPSIS, VIKOR, SAW and COPLAND have been used for analyzing, ranking and integration of final results. The findings of this research show that in terms of public green space indicators, 14 neighborhoods of the city are developed, 15 neighborhoods are semi developed and 15 neighborhoods of the city are poor in access to the appropriate public green spaces. Finally, based on the findings, recommendations were presented.
خلاصه ماشینی:
رتبه بندی توسعه یافتگی محلات شهری از نظر شاخص های فضای سبز عمومی با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره در محیط GIS نمونه موردی: شهر اردبیل تاریخ دریافت مقاله : ٩٥/٠٣/٢٣ تاریخ پذیرش نهایی مقاله :٩٥/٠٧/٢٧ علیرضا محمدی * (دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، ایران) حجت ارژنگی (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، ایران) سید میلاد حسینی (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، ایران) چکیده توزیع مناسب فضای سبز شهری، اهمیت زیادی در ایجاد عدالت فضایی در سـطح شـهر دارد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٣: وضعیت پراکنش پارکها و فضای سبز در بین محلات شهر اردبیل مأخذ: یافته های پژوهش ، ١٣٩٥ ارزیابی وضعیت شاخص ها در این بخش از پژوهش به بررسی وضعیت معیارهای استفاده شده در سطح بنـدی ٤٤ محله شهر اردبیل طبق برداشت میـدانی و مطالعـات اسـنادی پرداختـه شـده و نقشـه هـای مربوطه در محیط ١٠.
جدول ٤: وزن نهایی شاخص ها با استفاده از آنتروپی جهت رتبه بندی (رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: یافته های پژوهش ١٣٩٥ نتایج مدل TOPSIS اولین مدل استفادهشده تاپسیس است که اوزان اختصاص یافته نشان میدهد، محله ٨ از منطقه دو، محله ٥ از منطقه یک ، ناحیه ١ منطقه دو، محلات ١٠ و٣ منطقه چهار و محله ٤ منطقه دو بیشترین اوزان را به دست آورده و در وضعیت خوبی نسبت به محلات دیگر برخوردارند؛ اما ٧ محله در سطح شهر اردبیل فاقد هرگونه پارک و فضای سبز بوده اند که در رتبه های آخر قرارگرفته اند.