چکیده:
هدف از انجام این پژوهش؛ سنجش میزان برخورداری استانهای مرزی کشور از شاخصهای توسعه است. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی شده تا 16 استان مرزی کشور را بر اساس 11 شاخص آموزشی، فرهنگی- ورزشی، مذهبی، سیاسی- اداری، زیربنایی، بهداشتی- درمانی، بازرگانی- خدمات، حملونقل- ارتباطات، تعدادشاغلان، باسوادان و تعداد واحد مسکونی، بر پایه سرشماری آماری نفوس و مسکن سال 1390 و سالنامه آماری سال 1391، با استفاده از مدلهای تاکسونومی عددی و تاپسیس؛ سطحبندی و میزان درجه توسعهیافتگی استانها تعیین شود. نوع پژوهش کاربردی- توسعهای، روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانهای و برای تحلیل دادهها و ترسیم نقشه از نرمافزارهای Excel و Arc GIS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که: از مجموع 16 استان مرزی کشور؛ 2 استان توسعهیافته، 5 استان نیمه توسعهیافته، 4 استان کمتر توسعهیافته و 5 استان نیز در رده استانهای محروم قرار گرفتهاند. خراسان رضوی با درجه توسعهیافتگی( 024/ 0) بر اساس آنالیز تاکسونومیعددی و (974/ 0) بر اساس تکنیک تاپسیس، به عنوان توسعهیافته ترین استان مرزی کشور و ایلام با درجهتوسعه یافتگی(868/ 0) بر اساس آنالیر تاکسونومی و (008/ 0) بر اساس تکنیک تاپسیس، به عنوان محرومترین استان مرزی کشور محسوب گردیدهاند.
The purpose of this research is measuring the development indicators in the country's border provinces. Accordingly, sixteen border provinces on the basis of eleven indicators: educational, cultural-sports, religious, political-administrative, infrastructure, health, services, transportation, communications, employment, literates and residential units, drawn from the statistical census of population and housing and the Statistical Yearbook, using numerical taxonomy and TOPSIS model, in order for the level and degree of development of the provinces to be determined. The type of the research is applied and library data was collected and analyzed using Excel and Arc GIS mapping software. The results show that: from the total of 16 border provinces; 2 province were marked as developed, 5 provinces Semi-developed, 4 province less-developed and 5 provinces were located as deprived. Khorasan Razavi province with the degree of development 0.024 according to numerical taxonomy model and 0.974 according to TOPSIS model were considered as the most developed of the country border provinces and Ilam province with the degree of development 0.868 according to numerical taxonomy model and 0.008 according to TOPSIS model were considered as the most deprived of the country border provinces.
خلاصه ماشینی:
سنجش میزان برخورداري استانهاي مرزي کشور از شاخص هاي توسعه با استفاده از مدلهاي تاکسونومیعددي1 و تاپسیس2 تاریخ دریافت مقاله: 20/60/49 تاریخ پذیرش نهایی مقاله:/02/28 59 ناهید سجادیان (دانشیار رشته جغرافیا و برنامهریزي شهري دانشگاه شهید چمران اهواز) نعیم اکرامی (دانشجوي کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامهریزي شهري دانشگاه شهید چمران اهواز) چکیده هدف از انجام این پژوهش؛ سنجش میـزان برخـورداري اسـتان هـاي مـرزي کشـور ازشاخصهاي توسعه است.
بر این اساس در پژوهش حاضـر سـعی شـده تـا61 اسـتان مـرزيکشور را بر اساس 11 شاخص آموزشی، فرهنگی- ورزشی، مذهبی، سیاسی- اداري، زیربنایی ،بهداشتی- درمانی، بازرگانی- خدمات، حمل ونقل- ارتباطات، تعدادشاغلان، باسوادان و تعـدادواحد مسکونی، بر پایه سرشماري آماري نفوس و مسکن سال 0931 و سـالنامه آمـاري سـال1931، با استفاده از مدل هاي تاکسونومی عـددي و تاپسـیس؛ سـطحبنـدي و میـزان درجـهتوسعه یافتگی استانها تعیین شود.
شاخصهاي مورد استفاده این پژوهش در جدول(1) به شرح زیر میباشد: جدول (1): شاخصهاي مورد مطالعه (به تصویر صفحه رجوع شود) (منبع: سرشماري سال 0931 و سالنامه آماري )1391 در نهایت با استفاده از روشهاي تاکسونومی عددي و تاپسیس به سنجش درجه توسعه یافتگی استانهاي مرزي کشور از حیث میزان برخورداري از این شاخصها و در نهایت رتبه بندي آنها مبادرت میگردد.
با عنایت به نتایج به دست آمده از تحقیق جهت ایجاد تعادل و رفع نابرابري امکانات و شاخصهاي مختلف توسعه بین استانهاي مرزي کشور موارد زیر پیشنهاد میگردد: در انتخاب خطمشیهاي آتی توسعه براي این استانها، توجـه بـه سـطح توسـعه و میزان برخورداري از امکانات و تفاوت در برخورداري از خدمات اهمیـت دارد.