چکیده:
کاهش تراز آب زیرزمینی در اثر برداشت بیرویه از این منابع موجب فرونشست زمین در اغلب دشتهای کشورمان شده است. بررسی و مطالعه این کاهش تراز و روند تغییرات آن برای مدیریت بهینه منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از اثرات سوء برداشت بیرویه لازم و ضروری میباشد. در این تحقیق روند تغییرات شاخصهای منبع آب زیرزمینی(GRI) و سطح آب استاندراد شده(SWI) به عنوان دو شاخص مهم در بررسی خشکسالی آب زیرزمینی مطالعه گردید. برای این منظور، دادههای 40 چاه پیزومتری واقع در دشت ساری - نکا با طول دوره آماری مشترک 31 ساله استفاده گردید. در این تحقیق، ابتدا شاخصهای GRI و SWI در مقیاس سالانه با استفاده از روابط موجود در محیط نرم افزارهای Excel 2016 و Minitab 17 محاسبه شدند و سپس با استفاده از روش ناپارامتری من – کندال و تخمن گر شیب سن در محیط نرم افزار Makesens روند تغییرات آنها بررسی گردید. نتایج نشان داد که هر دو شاخص خشکسالی در سطح اطمینان 99 درصد دارای روند نزولی بوده و با گذشت زمان شدت خشکسالی بر اساس این دو شاخص افزایش پیدا کرده است. بطوریکه شدیدترین خشکسالی هر دو شاخص در مقیاس سالانه مربوط به سال 1394 و بهترین ترسالی این دو شاخص مربوط به سال 1369 بوده که مهمترین دلیل افزایش شدت خشکسالی در سال 1394 افزایش تعداد چاههای بهرهبرداری و در نتیجه برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی جهت کشاورزی در دشت میباشد.
Reducing the groundwater level due to irregular exploitation of these resources has caused land subsidence in most plains of our country. Study of this reduction in the groundwater level and trend of changes is essential for groundwater resources management and prevent adverse effects of irregular exploitation. In this paper, the indices of groundwater resource index (GRI) and the water level standardized (SWI) as two important index in hydrological drought were studied. To this goal, data from 40 pizometric wells located in Sari – Neka plain was used during the period of 30 years. In this study, first indicators of GRI and SWI in a year using the existing relations in the software Minitab 17 and M.S. Excel 2016 were calculated. And then, Using Mann - Kendall and Sen's slops in the application environment Makesens trends were examined. The results showed that both indices at the level of 99% has been declining and drought severity based on these two indicators has increased with time. As the drought severity in two indices for annual scale in 1394 and best wet for two indices for 1369, The main reason for the increase is the number of wells in operation, resulting in irregular exploitation of groundwater resources for agriculture in plain.
خلاصه ماشینی:
حبیب نژاد روشن ٢ * 3 کاکا شاهدی بررسی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی و شاخص های خشکسالی GRI و SWI در دشت ساری–نکا تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٠٢/٢٠ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٧/١٥ چکیده کاهش تراز آب زیرزمینی در اثر برداشت بیرویه از این منابع موجب فرونشست زمین در اغلب دشت های کشورمان شده است .
در این تحقیق روند تغییرات شاخص های منبع آب زیرزمینی (GRI) و سطح آب استاندارد شده (SWI) به عنوان دو شاخص مهم در بررسی خشکسالی آب زیرزمینی مطالعه گردید.
در این تحقیق ، ابتدا شاخص های GRI و SWI در مقیاس سالانه با استفاده از روابط موجود در محیط نرم افزارهای ٢٠١٦ Excel و ١٧ Minitab محاسبه شدند و سپس با استفاده از روش ناپارامتری من -کندال و تخمن گر شیب سن در محیط نرم افزار Makesens روند تغییرات آن ها بررسی گردید.
هدف این تحقیق محاسبه شاخص های سطح آب استاندارد شده (SWI) و شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) و بررسی وجود روند در آن ها و روند تغییرات تراز آب زیرزمینی میباشد که میتوان از روی آن به الگوی خشکسالی آب زیرزمینی در طول دوره مورد بررسی دست یافت و با مدیریت بهینه مصرف از روند خشکسالی آب زیرزمینی جلوگیری به عمل آورد.
در نهایت مقدار شاخص های خشکسالی منبع آب زیرزمینی (GRI) و سطح آب استاندارد شده (SWI) در مقیاس زمانی سالانه برای کلیه چاه ها بر اساس روابط موجود در نرم افزارهای ٢٠١٦ Excel و ١٧ Minitab محاسبه گردید و با استفاده از روش ناپارامتری من -کندال در نرم افزار Makesens اقدام به روندیابی سالانه این شاخص ها و تراز آب زیرزمینی دشت مورد نظر گردید.