چکیده:
چکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگیاش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام میشود. در این ایام حدود دومیلیون مسلمان از 183 کشور مختلف در مکه حضور مییابند و مناسک مشخصی را اجرا میکنند. در شامگاه روز 9 ذی الحجه زائرین مسیر 4/ 14کیلومتری را به سوی عرفات پیاده روی کرده و شب را در آن جا با عبادت و نماز و قران خواندن سحر میکنند. در صبحگاه روز 10 ذی الحجه حجاج برای اجرای مراسم رمیالجمرات [1] از عرفات عازم منا میشوند. در طی مراسم رمی الجمرات در منا حاجیان 7 سنگریزه را به شکل نمادین به سوی شیطان پرتاب میکنند. ازدحام شدید جمعیت در این مکان به گونهای است که احتمال اتفاقات ناگوار را بالا میبرد. با وجود اینکه در سالهای مختلف انجام این مراسم بدون تلفات جانی و مجروحیت نبوده فاجعهبارترین این حوادث در 24 دسامبر سال 2015 اتفاق افتاد که منجر به مرگ جمعیت زیادی از حجاج از کشورهای مختلف شد. آمارها در باره ی تعداد تلفات هنوز دقیق نیستند و از 4000نفر تا 7000 متغیرند. بعد از این ماجرا دولتمردان برخی کشورها من جمله ایران دولت سعودی را مسئول حادثه دانسته و خواهان رسیدگی بین المللی و حقوقی به آن شدند. سوال تحقیق حاضر این است که چه ظرفیتهای بین المللی در قالب سازوکار حل اختلاف بین المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا وجود دارد
خلاصه ماشینی:
درباره ي حادثه اسفناک منا که منجر به فوت و مجروح شدن تعداد زيادي از حجاج از کشورهاي مختلف شد سـؤالي که ذهن بسياري ، اعم از مردم عادي و کارشناسان را درگير خود کرده اين است که چه ظرفيت هاي بين المللـي بـراي دادخواهي وحل مسالمت اميز اختلافات پيش آمده درباره ي حجاج قرباني شده و آسـيب ديـده وجـود دارد؟ کـدام مکانيزم ها و سازوکارهاي حل اختلاف بين المللي مي تواند در پيگيري اين مسئله کارآمدتر باشـد؟ آيـا اصـلا پيگيـري فاجعه منا در محاکم بين المللي به نتيجه مي رسد؟ براي پاسخ دادن به اين سؤال ها ابتدا بايستي به اين سؤال پاسخ داده شـود کـه آيـا عربسـتان اقـدامي خـلاف حقـوق بين الملل انجام داده است ؟ (به تصویر صفحه رجوع شود) تخلف عربستان از حقوق بين الملل ؟ يکي از بـحث انگيزترين مباحث حقوق بين الملل ، حقوق مربوط به دعاوي بين المللـي اسـت کــه مــجموعه اي از قـواعد ماهوي راجع به مسئوليت دولت در قبال خسارات وارده به بيگانگان را شامل مي گردد.
همين رويه را ديوان در سال ٢٠٠٤در پرونده Avena case به نفع مکزيک راي داد و اعلام داشـت کـه حقـوق اتبـاع مکزيکي در روند قضايي ايالات متحده مورد توجه قرار نگرفته است (٥٦٢ :٢٠١٤ ,Shaw) با توجه به اقدامات اخير مسئولين عربستاني عليه اتباع ايراني ، از جمله اعدام اتباع ، تعرض و توهين به اتباع ايراني بـر مبناي مذهب آنها و بي مبالاتي هايي که منجر به درگذشت تعداد زيادي از اتباع کشور شده ، روشن اسـت کـه دولـت عربستان و يا محاکمي که به طور کامل در سيطره دولت آن است صلاحيت رسيدگي به حوادث اخيـر را ندارنـد.