چکیده:
روایتشناسی رشتهای نوپا در عرصۀ نقد ادبی است و یکی از نمایندگان برجستۀ آن، ژرار ژنت نام دارد که توانست با طرح و تکمیل دو مقولۀ «وجه» و «لحن»، خوانشی نوین از کانون روایت ارائه دهد. در مقولۀ لحن، روایت با توجه به اینکه موقعیت راوی نسبت به رخدادهای روایتشده چگونه باشد، به دو نوع درونی و بیرونی تقسیم میشود. تحلیل و بررسی این دو نوع روایی در یک متن ادبی، میتواند بازگوکنندۀ شگردهای یک نویسنده یا شاعر برای عینیتبخشی به امور انتزاعی و نامحسوس باشد. در متون ادبی، به کمک روایت، تجربههای جهان درونی راوی و شخصیتهای داستان به جهان بیرون منتقل میشود. در میان داستانپردازان فارسیزبان، عطار نیشابوری جایگاه ویژهای دارد. او در اسرارنامه با بهرهگیری از مؤلفههای روایی گوناگون به اثر خود اعتبار بخشیده است. از این رو، در مقالۀ حاضر، با استناد به منابع کتابخانهای و روش توصیفی- تحلیلی، مهمترین شاخصههای روایی اسرارنامه با تکیه بر نظریۀ کانون روایت (درونی و بیرونی) ژنت بررسی و کاویده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که در میان کانونهای روایت درونی و بیرونی، به ترتیب «زاویۀ دید دوم شخص» و «سوم شخص محدود» از بیشترین بسامد برخوردار بودهاند. همچنین، مشخص شد هدف اصلی عطار از دستمایه قرار دادن شگردهای روایی، محسوس جلوهدادن مقولههای انتزاعی و ذهنیِ عمدتاً تعلیمی و عرفانی بوده است.
Narratology is a new branch of the Literary Criticism whose outstanding agent is Genette who planned and completed the issues of: "Tone" and "Mode". He suggested a new form of Reading in Narratology. Considering the narrator's situation, Tone is divided into: Internal & external. Studying and analyzing "Tone" and "Mode", in a literary text, show the writer's policy and his especial taste. For visualizing the abstract issues in the literary texts, the internal experiences and the characters of the story are transmited to the external world. Among the Persian story tellers, Attar is placed in a high level. in Asrar-Name, benefiting from different arts, Attar has got a particular position. The writers of this article have tried to review the most important characteristics of Asrar-Name, based on Genette Theory. The results show and prove that the view point of "The Secend Person" and "The Third Person" have the most frequency in Asrar-Name. Showing the abstract mystical didectic issues as the perceptible ones, is Attar's main purpose of ussing Narrative form In Asrar-Name.