چکیده:
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله،با تبیین نظریات ملهم از وحی و با عمل فعال سیاسی خویش،بنیاد تفکر سیاسی و فلسفهی سیاسی اسلام را پیریزی نمود.آغاز تبیین فلسفهی سیاسی اسلام را،که بعد در قالب فلسفهی سیاسی منسجمی مطرح شد،باید در حیات نورانی پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله جستجو نمود.
فلسفهی سیاسی،بر سه محور تمرکز دارد؛قدرت،حکومت،جامعه.در این نوشتار به تبیین دیدگاهها و اعمال سیاسی پیامبر صلی الله علیه و اله در حوزههای سهگانه پرداخته شده است.
در آغاز،ترابط فلسفهی سیاسی با معرفت سیاسی توضیح داده شد و سپس معرفت پیامبر صلی الله علیه و اله از مقولات سهگانهی مذکور مورد بحث قرار گرفته است. در مقولهی قدرت،پیامبر صلی الله علیه و اله از شکلهای قدرت و نحوهی کاربرد آن اطلاع دقیق دارد.فلسفهی قدرت،در دعوت نبوی،فلسفهی تعالی انسان و فلسفهی خدمت به بشر است.قدرت،به دست گرفتن منابع سهگانهی جمعیت،قدرت اقتصادی و قدرت نظامی است که تا اواخر عمر شریف پیامبر صلی الله علیه و اله،این منابع سهگانه در اختیار ایشان صلی الله علیه و اله قرار گرفتند.در فلسفهی سیاسی پیامبر صلی الله علیه و اله،اطاعت از جایگاهی بلند برخوردار است و لذا آن را نهادینه ساخت و آن را ابزاری برای پاسخ به سه سؤال کلیدی قرار داد.
چه کسی قدرت را اعمال میکند؟چگونه؟و در چه راهی؟این سه سؤال بنیادی را پیامبر صلی الله علیه و اله با عامل وحی و با جذب تودههای مسلمان به خوبی پاسخ داد و فلسفهی سیاسی روشنی را در تاریخ تنظیم نمود.به نفی قدرتهای شیطانی اهتمام ورزید و با در دست گرفتن قدرت،آن را در راه حق هزینه کرد.
ویژگیهای چندی،همچون امانت بودن،فلسفهی اقامهی حق،وسیلهای برای تثبیت مکارم اخلاق و ابزاری برای اصلاحات و وسیلهای برای رفع آلام محرومین و...از خصوصیات قدرت منزهاند.
مدل حکومتی پیامبر صلی الله علیه و اله،مدل حکومت قانون الهی با خواست مردمی است. فلسفهی حکومتی پیامبر صلی الله علیه و اله،همچون دریای بیکران است و دارای جستارهای کلیدی مهمی همچون پرتویی از حاکمیت الهی،فلسفهی عدالت، حاکمیت حق و...از ارزشهای نهادی و ذاتی حکومتاند.
جامعه در سنت نبوی،گروهی همکیش و همگرای پویاست و خصوصیاتی همچون مشارکت فراگیر،همگامی با جماعت و سازندهی سرنوشت خویش، ممتاز میشود.استراتژی دعوت پیامبر صلی الله علیه و اله در راستای تنظیم صورت تکامل یافتهای در مقولات سهگانه فوق است.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به این کلیت،هنگامی که میگوییم سیرهی دعوت نبوی از منظر فلسفهی سیاسی،مراد آن است که دعوت نبوی در راستای امور سهگانهی فوق، چه دیدگاهها،راهکارها و روشهایی را ارائه نموده است؛نگاه آن حضرت صلی الله علیه و اله به مقولهی قدرت،حکومت و جامعه چیست و در دعوت پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله چه آموزههایی سمتگیری مطلوب قدرت را تبیین میکند و چه آموزههایی در باب حکومت و ساختار آن و شکل آن و...
دعوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله،در مدت 23 سال دوران رسالت،معطوف به همین کلیات بود و لذا قدرت الهی را شکل داد، حکومتی ربانی به وجود آورد و جامعه و امتی به سامان را تربیت کرد و اینها همه ماهیت معطوف به معنا را در دعوت پیامبر صلی الله علیه و اله در حوزهی اصول سیاسی و فلسفهی سیاسی نشان میدهد.
در فلسفهی سیاسی پیامبر صلی الله علیه و اله،پاسخ این سه مقوله داده شده و دعوت خود را به گونهای تنظیم کرده است که جهتگیری اعمال قدرت و هدف آن و اینکه چه کسی قدرت را به دست بگیرد و چگونه اعمالش نماید،جهتی الهی بیابد و در میسر ایدهها و آرمانهای وحیانی قرار بگیرد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله حاکم را از این جهت که حاکم جامعهی اسلامی است، موظف میداند که خود را از مردم مخفی ندارد و از قدرت خویش برای اقامهی قسط و برآوردن نیازهای آنان بهره ببرد و همین مسأله در دعوت پیامبر صلی الله علیه و اله، فلسفهی قدرت را تشکیل داده و توضیح میدهد."