چکیده:
اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر یکی از آسیبهای اجتماعی مهم در کشور ما است که به دلیل گستره فزاینده، عمق تأثیر و پیامدهای سوء آن بسیار نگرانکننده بوده و از آن در کنار مسئله طلاق، بهعنوان مهمترین آسیبها و معضلات اجتماعی حال حاضر کشور یاد میشود. تاکنون تلاشهای بسیاری توسط دانشپژوهان علوم رفتاری و علوم اجتماعی جهت تبیین و تحلیل این مسئله صورت گرفته اما به ظرفیتها و دلالتهای آموزههای اسلامی در هر دو ساحت نظری و عملی کمتر پرداخته شده است. توجه پژوهشگران و دستاندرکاران عرصه مقابله با اعتیاد و مواد مخدر به ظرفیتهای آموزههای اسلامی میتواند به توسعه برنامههای مقابله با رویکرد اسلامی و متناسب با نیازهای بومی کشور ما کمک کند. مقابله با اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر باید در هر دو سوی عرضه (تولید، توزیع و فروش) مواد مخدر و تقاضا (خرید و سوءمصرف) انجام پذیرد. در سمت عرضه، آموزههای اسلامی میتواند به وضع قوانین بازدارنده و نیز به حذف انگیزههای سوداگری مواد کمک کند. مقابله با اعتیاد و مواد مخدر در سمت تقاضا، شامل سه مرحله پیشگیری، درمان، و التیامبخشی میشود. در مرحله پیشگیری نیز، هم آموزههای بینشی (نظیر نگاه به دنیا و فلسفه زندگی و...) و هم آموزههای اخلاقی و رفتاری (نظیر صبر و خویشتنداری در مواجهه با سختیها و کنترل امیال و...) در کاهش گرایش و بروز سوءمصرف مواد مخدر تأثیرگذارند. در مرحلة درمان، آموزههای اسلامی میتوانند خلأ معنویت را در افراد مبتلا کاهش داده، با امیدبخشی و تقویت اراده فرد (به طور مثال، بهرهگیری از ادعیه، مناجات و توسل به ائمه (ع)) به تکمیل چرخه درمان و کاهش ضریب بازگشت و پایداری هرچه بیشتر سلامت فرد بهبودیافته کمک کنند. متأسفانه به مرحله التیام بهویژه در اطرافیان فرد آسیبدیده، چندان توجه نشده، اما به نظر میرسد بهرهگیری از آموزههای اسلامی و استفاده از کارشناسان دینی در هر سه مرحله پیشگیری، درمان، و التیام، مفید و بلکه ضروری است.
Addiction and drug abuse is one of the major social harms in our country which is very worrying due to its prevalence, its high impact, and its consequences. Also, the issue of divorce is one of the most important social problems in our country. Behavioral science and social science researchers have made many efforts to explain and analyze this issue. But the capacities and implications of Islamic teachings have been less addressed in both theoretical and practical matters. Researchers can use the capacities of Islamic teachings to cope with addiction and drugs. Capacities of Islamic teachings can create coping programs that are suitable for the native needs of the country. Coping with addiction and drugs must take place on both sides of the supply (production, distribution and sale) drugs and demand (buying and abuse). On the supply side, Islamic teachings can help to impose deterrence laws as well as eliminate the motives of material speculation. On the demand side, coping with addiction and drugs include three stages of prevention, treatment, and healing. In the prevention stage, both insight teachings (such as looking at the world and philosophy of life, etc.) and ethical and behavioral teachings (such as patience and self-control in the face of adversities and control of desires, etc.) can reduce the tendency to drugs. In the treatment stage, Islamic teachings can reduce lack of spirituality in drug addicts. In the treatment stage, hope and will (for example, prayer and resorting to Imam) are reinforced in individuals. The rate of return to addiction is decreased and one's health is improved and sustained. Unfortunately, little attention has been given to the healing process, especially in the injured person's surroundings. But it seems that the use of the Islamic teachings and religious experts are useful and essential in all three phases of prevention, treatment, and healing.
خلاصه ماشینی:
ظرفیتها و دلالتهای آموزههای اسلامی در مقابله با آسیب اجتماعی اعتیاد میثم آقداغی چکیده اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر یکی از آسیبهای اجتماعی مهم در کشور ما است که به دلیل گستره فزاینده، عمق تأثیر و پیامدهای سوء آن بسیار نگرانکننده بوده و از آن در کنار مسئله طلاق، بهعنوان مهمترین آسیبها و معضلات اجتماعی حال حاضر کشور یاد میشود.
تاکنون تلاشهای بسیاری توسط دانشپژوهان علوم رفتاری و علوم اجتماعی جهت تبیین و تحلیل این مسئله صورت گرفته اما به ظرفیتها و دلالتهای آموزههای اسلامی در هر دو ساحت نظری و عملی کمتر پرداخته شده است.
یکی از آسیبهای اجتماعی مهم در کشور ما اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر است که به دلیل گسترة فزاینده و عمق تأثیر و پیامدهای سوء آن بسیار نگرانکننده بوده و از آن در کنار مسئله طلاق و بيکاري، بهعنوان مهمترین آسیبها و معضلات اجتماعی حال حاضر کشور یاد میشود.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در تیرماه سال 96 اعلام کرد بر اساس آخرین شیوعشناسی اعتیاد 4 میلیون و 400 هزار نفر از جمعیت 15 تا 64 سال کشور یک بار تجربه مصرف مواد مخدر را داشتهاند که از این تعداد 2 میلیون و 808 هزار نفر مصرفکننده مستمر مواد هستند (روشنپژوه، 16/4/1396 قابل بازیابی در: https://www.
برخی از عوامل مؤثر بر اقدام (یا عدم اقدام) به سوءمصرف مواد مخدر تضاد روشنی با فرهنگ دینی دارند: لذتجویی: میل به لذت و کامجویی برخاسته از طبیعت انسانی است؛ اما زمانی که به صورت افراطی دنبال شود و به صورت نوعی فلسفه زندگی درآید، میتواند فرد را به سوءرفتارهای بسیاری دچار کند که مصرف مواد مخدر یکی از آنهاست.