چکیده:
پژوهش حاضر نقش سیاسی، نظامی و اجتماعی زنان را در عصر تنزیل مورد بررسی قرار میدهد. این دوره از آغاز مبعوث شدن پیامبر (ص) تا زمان رحلت ایشان را در بر میگیرد. در این عصر حوادث و رویدادهای مهمّی چون اسلام آوردن مردم شبه جزیره عربستان، بیعت با پیامبر (ص)، هجرت و غزوات و سریهها رخ داده، که با بررسی در متون اصلی تاریخی، شواهد و مدارکی از اسلام آوردن، حضور و فعالیت زنان در این حوادث و رویدادها ارائه شده است. این شواهد و مدارک تنها محدود به نقش سیاسی زنان نیست، بلکه این متون نشان میدهد که احکام اسلام و سیره نبوی مشوّق و موافق حضور و فعالیت زنان در تمامی عرصههای اجتماعی بوده که در متون دینی و تاریخی مورد اشاره قرار گرفته است. این مطالعه به شیوه تحلیلی ـ توصیفی و با تکیه بر منابع کتابخانهای در صدد بررسی نقش زنان در عصر تنزیل میباشد.
The present research considers the political, military and social
function of women at the period of Quran’s revelation, which consists
of the beginning of the appointment of Mohammad (peace be upon
him) as the prophet up to his decease. At this period, important events,
including the conversion of the people of the Arabian Peninsula to
Islam, their allegiance with the Prophet (pbuh), Hegira, Ghazwa’s and
Sariyya’s, had happened and going through original historical texts
reveals women’s conversion to Islam and their presence and activities
at these events. The evidences are not limited to women’s political
function, but they reveal that Islamic law and Sunna approve of
women’s presence and activities in all of the social spheres, which are
pointed out in religious and historical texts. This study tries to consider
women’s functions at the period of revelation through
analytical descriptive method and based on library sources .
خلاصه ماشینی:
در این عصر حوادث و رویدادهای مهمّی چون اسلام آوردن مردم شبه جزیره عربستان، بیعت با پیامبر(ص)، هجرت و غزوات و سریهها رخ داده، که با بررسی در متون اصلی تاریخی، شواهد و مدارکی از اسلام آوردن، حضور و فعالیت زنان در این حوادث و رویدادها ارائه شده است.
این شواهد و مدارک تنها محدود به نقش سیاسی زنان نیست، بلکه این متون نشان میدهد که احکام اسلام و سیره نبوی مشوّق و موافق حضور و فعالیت زنان در تمامی عرصههای اجتماعی بوده که در متون دینی و تاریخی مورد اشاره قرار گرفته است.
بنابراین، این مقابله مستقیم و مهمتر از همه پیام الهی و انسانی قرآن منجر به حوادث و رویدادهای مهمّی چون اسلام آوردن مردم شبه جزیره عربستان، بیعت با پیامبر(ص)، هجرت و غزوات و سریهها میشود، که در این حوادث و رویدادها مردان و زنان حضور داشتند.
یکی از عرصههای حضور آنها، عرصهی سیاسی بوده است که در این پژوهش، نقش سیاسی زنان در عصر تنزیل؛ ذیل پنج عنوان؛ زنان پیشگام دعوت، بیعت، هجرت، امان دادن و مسئله حج مورد بررسی قرار میگیرد.
امّا بیعت در عصر مکی بیش از این که کارکرد اجتماعی (یعنی حضور زنان در امر مهم جامعه؛ یعنی دین) داشته باشد، کارکرد سیاسی داشت، که هدف از آن حفظ دین در زمانی بود که فشارهای متعددی از جانب قریش و دیگران بر مسلمانان وارد میشد.
مانند بیعت حضرت خدیجه که پیشگام زنان در گرویدن به اسلام است (ابنهشام، 1996م:1/274 ؛ ابن اثیر، بیتا:5/ 435) و بعد دختران پیامبر چون رقیه و امکلثوم (ابنسعد،1321: 8/ 24ـ25) و زنانی دیگر چون سلمی و اسماء دختران عُمَیس (همان:8/ 29ـ25؛ ابنهشام، 1996م:1/ 29).