چکیده:
منطقهگرایی بهعنوان پدیدهای نسبتا جدید بعد از جنگ جهانی دوم پا گرفت و بهتدریج در بخشهای مختلف جهان گسترش یافت. این پدیده اکنون در مرحله اوج خود به سر میبرد و کشورهای مناطق مختلف را با اهداف گوناگون به هم نزدیک کرده است. دلایل مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی را میتوان برای اتخاذ آن بهعنوان سیاست آگاهانه کشورها ذکر کرد. دو مورد از روندهای منطقهگرایی در جهان، منطقهگرایی کشورهای آسیای جنوب شرقی و تاسیس آسه آن و منطقهگرایی کشورهای حوزه خلیجفارس و تاسیس شورای همکاری خلیجفارس است. مقاله حاضر در پی پاسخگویی به این سوال است که اهداف شکلگیری و روند توسعه همگرایی منطقهای در دو سازمان آسه آن و شورای همکاری خلیجفارس چگونه بوده و چه مشابهتها و تفاوتهای بین آنها وجود دارد؟ فرضیه مقاله بر این استدلال تکیه دارد که دو سازمان آسه آن و شورای همکاری خلیجفارس ازنظر مبانی و اهداف شکلگیری مشترک و تحت تاثیر تهدید خارجی یعنی با نگاهی از بیرون به درون شکل گرفتند، اما مسیر همگرایی متفاوتی را پیمودند، بهنحویکه آسه آن در حال حاضر نهادی با در اولویت قرار دادن اقتصاد و شورای همکاری خلیجفارس سازمانی با اولویت قرار دادن مسائل سیاسی-امنیتی است. بر این اساس یافتههای مقاله نشان میدهد که میتوان آسه آن را نمونه گذار از منطقهگرایی محدود و واقع-گرایانه به منطقهگرایی جدید با جنبههای لیبرالیسم ذکر کرد و شورای همکاری خلیجفارس نیز جنبههای لیبرالیسم و اقتصاد بازاری را پذیرفته است، اما برای این سازمان به دلیل هراس از بقاء خود همچنان مسائل سیاسی-امنیتی در اولویت هستند.
Regionalism emerged as a relatively new phenomenon after World War II and gradually spread to different parts of the world. This phenomenon is now at its peak and has brought the countries of different regions closer together for various purposes. Various political, economic, and security reasons can be cited as the conscious policies of countries. Two of the trends in regionalism in the world are the regionalism of Southeast Asian countries and the establishment of ASEAN and the regionalism of the Persian Gulf states and the establishment of the Persian Gulf Cooperation Council. The present paper seeks to answer the question of what are the goals of the formation and development of regional convergence in the two organizations of ASEAN and the PGCC, and what are the similarities and differences between them? Using descriptive-analytical methods the article argues that the two regional organizations both were formed in response to an external threat, from the outside-in perspective. However, over time, ASEAN was able not only to maintain its original function, but also to extend its scope from a military-security organization to other areas such as economic, cultural, and social. ASEAN has been more successful in expanding its functions, and this move can be attributed to the transition from limited and realistic regionalism to new regionalism with aspects of liberalism. The PGCC has also embraced aspects of liberalism and market economics, but political-security issues remain a priority for the organization.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس یافته های مقاله نشان میدهد که منطقه گرایی دو سازمان متفاوت است به نحویکه می توان آسـه آن را نمونـه گـذار از منطقـه گرایی محـدود و واقع گرایانـه بـه منطقه گرایی جدید با جنبه های لیبرالیسم ذکر کرد و شورای همکاری خلیج فارس نیز جنبه های لیبرالیسم و اقتصاد بازاری را پذیرفته است ، اما برای این سازمان به دلیل هـراس از بقـاء خـود همچنـان مسـائل سیاسی-امنیتی در اولویت هستند.
در سـوی دیگر در منطقه خلیج فارس نیز از اوایل دهه ١٩٨٠ یک روند همگرایی آغـاز شـد کـه در چارچوب آن شورای همکاری خلیج فارس در سال ١٩٨١ با حضور شش کشـور عربـی حوزه خلیج فارس (بحرین ، کویت ، عمان ، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی) و باهدف ظاهری یکپارچگی بیشتر اقتصادی و نظامی بـه عنوان یـک سـازمان منطقـه ای شکل گرفت .
بـا توجه به تجربه دو سازمان مذکور مقاله حاضر در پی پاسخ گویی به این سؤال است کـه اهداف شکل گیری و روند توسعه همگرایی منطقه ای در دو سـازمان آسـه آن و شـورای همکاری خلیج فارس چگونه بوده و چه مشابهت ها و تفاوت های بین آن ها وجـود دارد؟ در پاسخ مقاله استدلال می کند که دو سازمان آسه آن و شـورای همکـاری خلیج فـارس ازنظر مبانی شکل گیری مشترک و باوجود تهدید خارجی بـه وجـود آمدنـد، امـا مسـیر همگرایی متفاوتی را پیمودند، به نحویکه آسه آن در حال حاضر نهـادی بـا در اولویـت قرار دادن اقتصاد و شورای همکاری خلیج فارس سازمانی با اولویـت قـرار دادن مسـائل سیاسی-امنیتی است .