چکیده:
مشکلات رفتاری کودکان همچون پرخاشگری میتواند به تعاملات اجتماعی کودکان آسیب جدی وارد سازد. پژوهش حاضر بهمنظور بررسی اثربخشی بازیدرمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری و مشکلات رفتاری و مهارتهای اجتماعی کودکان دبستانی پرخاشگر در مدارس پسرانه ابتدایی منطقه 16 تهران انجام شد. این پژوهش، یک مطالعه نیمه آزمایش با طرح پیشآزمون و پسآزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش، 30 پسر 11 – 7 ساله با رفتار پرخاشگرانه شرکت داشتند که به روش نمونهگیری در دسترس از مدارس ابتدایی منطقه 16 تهران انتخابشده بودند. آزمودنیها به دو گروه 15 نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، بازیدرمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری را در 12 جلسه دریافت کردند. درحالیکه به گروه شاهد این آزمایش ارائه نشد. ابزارهای استفادهشده در این پژوهش پرسشنامه مشکلات رفتاری راتر – فرم والدین (1975) و مقیاس درجهبندی مهارتهای اجتماعی گرشام والیوت (1990) بود. والدین پرسشنامه مشکلات رفتاری راتر و ملمان مقیاس درجهبندی مهارتهای اجتماعی گرشام والیوت را برای آزمودنیها در دو مرحله پیشآزمون و پسآزمون تکمیل کردند. اطلاعات بهدستآمده از پرسشنامه قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیری و نسخه 23 نرمافزار spss تجزیهوتحلیل شد. در ابتدا مفروضههای طبیعی بودن و همگنی واریانس و کوواریانس متغیرها ارزیابی شد. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها طبیعی هستند (05/0 > p). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس و کوواریانس و کوواریانسی را تائید کرد؛ بنابراین مفروضههای آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد. بازیدرمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری اثر معناداری بر مشکلات رفتاری و مهارتهای اجتماعی کودکان پرخاشگر (0001/0 < p) دارد.
خلاصه ماشینی:
در بازيدرماني مبتني بر مدل شناختي رفتاري اين امر از طريق موردتوجه قرار دادن مواردي مانند کنترل خود و ديگران ، تسلط و پذيرش مسئوليت در قبال تغيير رفتار و 1 Danielson 1 Play therapy 3 Jay ne 4 Soltanifar and other 5 Akbari & Rahmati اکتساب مهارت هاي اجتماعي عملياتي ميشود.
در اين نوع بازيدرماني از روش هايي مانند خود نظارتي و فنون مديريت وابستگي ازجمله تقويت مثبت ، شکل دهيد، خاموش سازي و سرمشق دهي استفاده ميشود که رشد اجتماعي و بهبود مهارت هاي اجتماعي در راستاي کاهش مشکلات رفتاري و سازگاري ازجمله اهداف نهايي آن است ١ (مولالي و ديگران ، .
در پايان جلسات آموزش بازيدرماني مبتني بر مدل شناختي رفتاري، هر دو گروه به عنوان پس آزمون با استفاده از پرسش نامه مشکلات رفتاري و مقياس درجه بندي مهارت هاي اجتماعي بار ديگر ارزيابي شدند.
ميانگين و انحراف معيارهاي متغيرهاي مشکلات رفتاري و مؤلفه هاي آن (پرخاشگري و بيش فعالي، اضطراب و افسردگي، ناسازگاري اجتماعي، رفتارهاي ضداجتماعي، کمبود توجه ) و همچنين مهارت هاي اجتماعي و مؤلفه هاي آن (مشارکت ، ابراز ئحئد، مهار خود) در دو گروه آزمايش و شاهد در موقعيت پيش آزمون و پس آزمون در جدول شماره ٢ ارائه شده است .
بررسي نتايج اين پژوهش بيانگر آن است که آموزش بازيدرماني مبتني بر مدل شناختي رفتاري منجر به کاهش مشکلات رفتاري و مؤلفه هاي آن ازجمله پرخاشگري و بيش فعالي، اضطراب و افسردگي، ناسازگاري اجتماعي، رفتارهاي ضداجتماعي و کمبود توجه در کودکان دبستاني پرخاشگر ميشود.