چکیده:
پژوهش حاضر با بررسی آثار تفسیری مفسران برجسته این مذهب، از جمله احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب؛ به این نتیجه میرسد که بهره گیری از قرآن و سنت نبوی مورد توافق همه آنان در تفسیر بوده و ظاهرگرایی و حدیث گرایی را مبنای اصلی تفسیر آیات از جانب خود قرار دادهاند. حنبلیان بر خلاف شیعه در بهرهگیری از سنت صحابه و تابعین در تفسیر قرآن تأکید فراوان داشته و بکارگیری هرگونه اجتهاد و تأویل در تفسیر را ممنوع میدانند. از این رو بررسی مبانی مورد قبول حنبلیان و یافتن نقاط مشترک با شیعه، در برون رفت از اختلاف میان دو مذهب و تقریب مذاهب ضروری میباشد.
خلاصه ماشینی:
بررسي و نقد مباني تفسيري مفسران برجسته مذهب حنبليه * تاريخ دريافت : ٩٨/١/٢٠ هادي رزاقي هريکنده ئي تاريخ پذيرش : ٩٨/٤/١٨ ليلا رمضان نياسماکوش ** چکيده پژوهش حاضر با بررسي آثار تفسيري مفسران برجسته اين مذهب ، از جمله احمـد بـن حنبل ، ابن تيميه و محمد بن عبدالوهاب ؛ به اين نتيجه ميرسد که بهره گيري از قـرآن و سنت نبوي مورد توافق همه آنان در تفسـير بـوده و ظـاهرگرايي و حـديث گرايـي را مبناي اصلي تفسير آيات از جانـب خـود قـرار داده انـد.
برخي از آثار مهم پيروان او در ايـن بـاب ، عبـارت انـد از «المصاحف » اثر عبداللـه بـن ابـي داود سجسـتاني؛ کتـاب هـاي «زاد المسـير فـي علـم التفسير»، «فنون الافنان في عيون علوم القرآن »، «نواسخ القرآن » از ابوالفرج بن جـوزي، «التبيان في اعراب القرآن » از آثار ابوالبقاء عبدالله بن حسين عکبري، «ذم التأويـل » اثـر موفق الدين ابن قدامه مقدسي، «رمـوز الکنـوز» اثـر تفسـيري عبـدالرزاق بـن رزق اللـه رسعني، که در آن احاديث را با اسناد آن آورده و اختلاف فقهـاي مـذاهب را ذيـل آيـات الأحکام ذکر کرده و به نقد آراي زمخشري در تفسير «کشاف » پرداخته است ، کتاب هـاي «التفسير الکبير» و «مقدمۀ في اصـول التفسـير» از احمـد بـن عبـدالحليم ابـن تيميـه ، کتاب هاي «التفسير القيم »، «التبيان في اقسام القرآن » و «الامثال في القرآن الکـريم » از آثار ابن قيم جوزيه و «تفسير آيات من القرآن الکريم » اثر محمد بن عبدالوهاب ، پيشواي وهابيان (ذهبي،٢٠١٠م : ٢٦٤/١٣؛زلمي، ١٣٩٢: ٥٦ -٤٥).
٣٣٨/فصلنامه مطالعات قرآني، سال دهم ، شماره ٤٠، زمستان ١٣٩٨ ١- از ميان مباني تفسيري، امکان فهم و جواز تفسير قرآن مورد تأييد شيعه و مذهب حنبلي است و وجود کتاب تفسيري از بزرگان دو مذهب مؤيد اين مطلب ميباشد.