چکیده:
فضاهای شهری عرصههای زندگی اجتماعی و مکانی برای فعالیتهای شهری، وابستگی اجتماعی، مبادلة اجتماعی و برخورد رسمی با دیگران است. این فضاها با درنظرگرفتن ویژگیها و کارکردهایشان و با توجه به میزان کیفیت خود، توانایی گسترش حوزة عمومی را دارند و قادرند بر شکلگیری پیوندها و معاهدات اجتماعی، اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی (مؤلفههای سازندة سرمایة اجتماعی) تأثیر مثبت یا منفی بگذارند. در این میان، یکی از عواملی که میتواند سبب افزایش سطح تعاملات شود، حرکت عابر پیاده در فضاهای شهری است. پژوهش حاضر با هدف کشف و تحلیل تأثیر قابلیت پیادهروی بر ارتقای سرمایة اجتماعی محلههای نمونة کلانشهر تهران انجام شده است. در این پژوهش برای تعیین میزان این قابلیت از نرمافزار ArcGis و مدلهای ویکور، آنتروپی شانون و AHP و برای سنجش متغیر سرمایة اجتماعی از پرسشنامه و نرمافزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد با توجه به ضریب همبستگی کم (144/0) میان دو متغیر قابلیت پیادهروی و سرمایة اجتماعی در هشت محلة مورد بررسی رابطة معناداری وجود ندارد. درنتیجه فرضیة پژوهش رد میشود. هرچند نمیتوان بهصورت قاطع بیان کرد که بهکمک فضاهایی با قابلیت پیادهروی موجود میتوان به تقویت و افزایش سرمایة اجتماعی دست یافت، شاید بتوان گفت فضاهای موجود کیفیت لازم را ندارند؛ از اینرو با ایجاد فضاهای پیادهمداری که کیفیت منطبق بر اصول طراحی شهری دارند، یا با بهبود کیفیت فضاهای موجود میتوان به این مهم دست یافت.
Urban spaces as areas for social life, are places for urban activities, social correlations, social interchange and formal behavior with others. Considering the features and uses, and according to the qualities of these spaces, they are capable of extending the social domain and they can have negative or positive effect on social connections, trust, social correlations and collaborations which all are components of social capital. One of the factors that can increase the level of interactions, is the movement of pedestrian in urban spaces. This research is done to discover and analyze the effects of walkability on improving the social capital in the sample neighborhoods of Tehran Megalopolis. In this research for determining of neighborhoods walkability level, GIS, VICKOR models, Shanon entropy and AHP, and for the testing of the social capital indexes is used questioner method and SPSS software. The result of this research shows that with the correlation coefficient (0.144) between two variables, there is no meaningful relation between walkability and social capital. So, with rejecting the hypothesis of the research, it's true that it can not be said firmly that with walkability spaces we can improve social capital, but maybe it can be said that the existing spaces are not qualified enough, and with creating pedestrian – oriented spaces with qualities based on urban design principles or with improving the quality of existing spaces can be improved social capital in the urban spaces.
خلاصه ماشینی:
همچنين فضاهاي شهري در تسلط کامل عابر پياده بود که به نظر ميرسد همين تسلط زمينه را براي افزايش ارتباطات چهره به چهره و تعاملات اجتماعي فراهم ميکرده است ؛ زيرا براساس اسناد و شواهد مربوط ، در اين جوامع افراد حساسيت بيشتري به اوضاع محله و شهر خود داشتند و از احوال يکديگر بيشتر خبر داشتند (دولت آبادي و مسعود، ١٣٨٩: ٥٦).
Masoud and Rastbin شهري اصفهان را به عنوان راهبردي براي افزايش کيفيت زندگي شهروندان درنظر گرفته اند و برخي روابط منطقي ميان ميزان سرمايۀ اجتماعي، قابليت پياده روي و اجتماع پذيري را که به عنوان مشخصه هاي طراحي شهري در بستر اجتماعي مطرح بوده اند، بررسي کرده اند.
با وجود مطالعاتي که بر روابط معنادار قابليت پياده روي و سرمايۀ اجتماعي تأکيد کرده اند، مطالعاتي نيز نتايج مخالف آن را نشان داده اند؛ رهنما و محمدزاده (١٣٩٣) در پژوهش خود با استفاده از روش کيفي و در چارچوب مطالعۀ موردي به دنبال سنجش و تحليل هم بستگي ميان کيفيت محيطي پياده راه ها و سطح سرمايۀ اجتماعي بهره برداران پياده راه قره خان شهر مشهد بوده اند.
يکي از انواع فضاهاي شهري که در اين مقاله بررسي و تحليل شد، فضاهايي با قابليت پياده روي بود که به نظر ميرسد ميتوان آن ها را مکان هايي براي شکل گيري و تقويت تعاملات اجتماعي و به دنبال آن تقويت سرمايۀ اجتماعي در محله هاي نمونۀ کلان شهر تهران دانست .
The Increasing of Urban Spaces Quality for Social Interactions Improvement (Case Study: Ahmadabad Ave in Mashhad City), Practical Arts Journal, 11, 75-14.