چکیده:
فاطمیان (297-567 ق) اسماعیلی مذهب که ابتدا در مغرب اسلامی به قدرت رسیدند و سپس وارد مصر شدند در ساختار سیاسی و نظامی حکومت خود به ویژه در سپاه، مناصب درباری و حکومت ولایات به عناصر بومی متکی نبودند و به صورت گسترده از بردگانی با نژادهای مختلف بهره میجستند.
مقاله پیشرو میکوشد پس از ارائه تصویری کلی از مصداقها و نمادهای اقتدار بردگان به روش وصفی- تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ دهد که مجموعه عوامل داخلی و خارجی تاثیرگذار در جلب و جذب غلامان به وسیله فاطمیان چه بود؟
این بررسی نشان میدهد که عواملی مانند جنگ، برتری نیروی نظامی بردگان، افزایش تعداد بردگان، تحکیم قدرت خود در برابر مدعیان داخلی، عدم اعتماد به نیروهای بومی و محلی در پی آشوب آفرینیهای مکررشان، خطر همراهی نیروهای محلی با خلافت عباسی، توسعه ارضی و فراهم کردن سپاهی مطیع و فاقد تعلقات مادی و منطقهای از عوامل اصلی به کارگیری گسترده بردگان در ساختار سیاسی و نظامی بوده است.
Ishmaelite Fatimids (297-567) initially took power in the Islamic West and later, they entered Egypt. In their political and military structure of their government particularly the army and the positions in the court and government, they were not dependent on the native powers and extensively they took advantage of slaves belonging to various races. After providing a general illustration from the symbols of authority of slaves and via the descriptive-analytical method, this article tries to answer this main question pertaining to the internal and external elements effective on attracting the servants by Fatimids. This study reveals that the elements such as war, priority of military power of servants, increasing the number of them and strengthening their authority against the internal claimants, not trusting in native and local powers due to their frequent sedition, the danger of local powers and collaboration with Abbasid caliph, territorial development and providing an obedient army without any materialist and regional belongings are considered as the main elements of taking advantage of slaves in the political- military system.
خلاصه ماشینی:
عوامل به کارگیری بردگان در ساختار سیاسی و نظامی فاطمیان تاریخ دریافت : ٩٤/١١/٦ تاریخ تأیید: ٩٨/١٠/٧ 1 سیده لیلا تقوی سنگدهی 2 فاطمه عسگر خانی 3 بهرام بهرامی فاطمیان (٢٩٧-٥٦٧ ق ) اسماعیلی مذهب کـه ابتـدا در مغـرب اسـلامی بـه قدرت رسیدند و سپس وارد مصر شدند در ساختار سیاسی و نظـامی حکومـت خود به ویژه در سپاه ، مناصب درباری و حکومت ولایات به عناصر بومی متکـی نبودند و به صورت گسترده از بردگانی با نژادهای مختلف بهره میجستند.
مقاله پیش رو میکوشد پس از ارائه تصویری کلی از مصداق هـا و نمادهـای اقتدار بردگان به روش وصفی- تحلیلی به ایـن پرسـش اصـلی پاسـخ دهـد کـه مجموعه عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار در جلب و جذب غلامان به وسـیله فاطمیان چه بود؟ این بررسی نشان میدهد که عـواملی ماننـد جنـگ ، برتـری نیـروی نظـامی بردگان ، افزایش تعداد بردگان ، تحکیم قدرت خود در برابر مدعیان داخلی، عـدم اعتماد به نیروهای بومی و محلی در پی آشـوب آفرینـیهـای مکررشـان ، خطـر همراهی نیروهای محلی با خلافت عباسی، توسعه ارضی و فراهم کردن سـپاهی١.
به عنوان نمونه میتوان به بازار زویله در جنوب طراُبلُس ٣ اشاره نمود که از آن جـا بردگـان و غلامان سودانی به سرزمین های مجاور، مانند مصر برده میشدند٤و در جنوب غرب مصر، 5 بازار خرید و فروش این بردگان رونق داشت .
حکومت او در ۳۲۲ ق ، پس از ۲۴ سال به پایان رسید و پس از او، القائم بامرالله ، خلیفه فاطمی شد (ابـن خلـدون ، تاریخ ابن خلدون ، ج ۳، ص ۴۷-۶۲؛ چلونگر، دولت های شیعی در تاریخ ، ص ۳۹۴، حسن ابـراهیم حسـن ، ت-اریخ سیاسی اسلام ، ص ۵۰۱).