چکیده:
مهمترین عرصهی مشارکتِ سیاسی زنان ایران پس از وقوع انقلاب اسلامی، قوه قانونگذاری به ویژه در مجلس پنجم بوده است؛ دورهی پنجم مجلس شورای اسلامی شاهد حضور بیشترین تعداد زنان در مقام نمایندگی مجلس بود. در این دوره زنان نماینده موفق به تصویب قوانین مهمی در جهت بهبود وضعیت زنان در جامعهی ایران شدند. پرسش اصلی در این مقاله این است که چه عواملی باعث موفقیت نمایندگان زن در تصویب قوانین مربوط به زنان در مجلس پنجم شدند؟ این پژوهش با مراجعه به مشروح مذاکرات مجلس پنجم، کتابخانهی مجلس و نشریّات صورت گرفته و مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش، ضمن بیان پیشینهی مشارکت زنان در عرصههای مختلف اجتماعی، با بررسی مصوّبات مجلس پنجم شورای اسلامی در خصوص زنان، به تبیین نقش و عملکرد نمایندگان زن پرداخته شده است. یافتههای پژوهش نشانگرِ آن هستند که افزایش سطح مشارکت سیاسی زنان در جامعهی ایران و در پی آن، افزایش تعداد نمایندگان، تحصیلات بالاترِ نمایندگان زن نسبت به دورههای پیشین، روی کار آمدن دولتِ همسو با رویکرد توجه به حقوق زنان، تغییرات فرهنگی-اجتماعی در جامعه و تأثیر رسانهها در افزایش آگاهی زنان، از عوامل موثر در موفقیت نمایندگان زن در مجلس پنجم به شمار میآیند. ضمناً با در نظر گرفتن نقش عامل "هویّت"در فرایند تصویب قوانین مربوط به مطالبات زنان، گفتمانهای هویّتیِ موجود در حوزههای سیاسی-اجتماعی و جایگاه زنان در انقلاب اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی از عوامل تعیین کننده در تصویب قوانین به شمار میروند.
The most important area of political participation of women in Iran after the Islamic Revolution was the legislature; the fifth session of the Islamic Consultative Assembly witnessed the presence of the largest number of women as members of the parliament. During this period, the women's representative succeeded in ratifying important laws to improve the status of women in Iranian society. The main question in this article is: what factors led women women's parliaments to success in the fifth legislature? This research is based on a detailed descriptive-analytical approach to parliamentary talks, parliamentary libraries and publications. In this research, while presenting the history of women's participation, by examining parliamentary resolutions on women, explaining the performance of women's representatives, research findings indicate that increasing the level of women's political participation in society, increasing the number of delegates, and increasing the education of women's deputies to courses Previously, the coming of the government in line with the approach to focusing on women's rights, socio-cultural changes in society, and the media's impact on raising women's awareness, as well as the "identity" factor in the process of ratifying the laws on women's demands, the existing discourses of political-social domains And the constitution of factors t The contributors are considered to be laws. Key words: parliament, women representative, fifth parliament, approvals, participation
خلاصه ماشینی:
«هم چنين افزايش سن قانوني ازدواج به ١٥ سال در سال ١٣٤٦ و پس از آن به ١٨ سال در سال ١٣٥٤ از ديگر قوانين اصلاح شده به نفع زنان بود»(همان ، ١٦٩) به نظر ميرسد که مهم ترين دغدغه زنان نماينده در آن دوران ، مسئله آموزش زنان بوده است «تسهيل آموزش دختران و راه يابي آن ها به دانشگاه ها و اعزام دانشجويان دختر به خارج از کشور را ميتوان از ديگر اقدامات دولت پهلوي دوم در حوزه حقوق زنان دانست »(نفيسي،٧:١٣٧٨) «حضور زنان در دوره هاي بعدي مجلس سير صعودي پيدا کرد به طوري که در مجلس بيست و دوم تعداد نمايندگان زن به هفت نفر، مجلس بيست وسوم به شانزده نفر و در مجلس بيست وچهارم به بيست نفر رسيد»(شجيعي،٣٥١:١٣٧٢) در طول اين سه دوره نمايندگان زن مجلس توانستند مسائلي همچون قانون خدمات اجتماعي زنان ، (مجموعه قوانين بيست ودومين دوره ي قانون گذاري مجلس شوراي ملي ، بيتا، ج ٨: ١٥٢) قانون واگذاري مهدهاي کودک و مراکز خدمات اجتماعي به انجمن ملي حمايت کودکان و سازمان رفاه خانواده ، (همان : ٢٤٠) «قانون تشديد مجازات به کار گماردن کودکان کمتر از ١٢ سال در کارگاه هاي فرش بافي و چند طرح مربوط به توانمندسازي زنان را در مجلس مطرح کنند»(همان : ١٤٥) انقلاب اسلامي ايران و جايگاه زنان از زمان آغاز نهضت اسلامي در خرداد ١٣٤٢، زنان نقش مهمي را در پيشبرد اين نهضت ايفا کردند.