چکیده:
خانواده ایرانی طی دهههای اخیر بستر تغییرات فراوانی بوده است. این تغییرات در ابعاد مختلف خانواده از جمله بعد خانوار، نرخ ازدواج و طلاق، هدف از ازدواج و ... رخ داده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات خانواده براساس پژوهشهای موجود در این حوزه است. روش انجام این پژوهش مشتمل بر فراتحلیل کیفی و مرور نظاممند است. جامعه هدف، کلیه پژوهشهایی است که در قالب پایاننامه تحصیلات تکمیلی یا مقالات علمی-پژوهشی به چاپ رسیدهاند. کدگذاری و تحلیل دادهها نیز با استفاده از نرمافزار MAXQDA انجام شده است. برای دستیابی به هدف پژوهش حاضر 57 مورد از پژوهشهای انجام شده در ایران از سال 1380 به بعد در چهار پایگاه اطلاعات علمی مورد بررسی قرار گرفت. اسناد بررسی شده علاوه بر تحلیل توصیفی مورد ارزیابی انتقادی نیز قرار گرفتند. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که سه عامل اصلی سبب تغییر در خانواده ایرانی شده است: 1. افزایش تحصیلات و اشتغال زنان سبب ارتقاء جایگاه آنان در هرم قدرت خانواده شده است؛ 2. فرآیندهای نوسازی سبب تغییرات ارزشی در خانواده ایرانی شده است؛ 3. پایگاه اجتماعی-اقتصادی خانواده بر ارزشهای اعضای آن اثرگذار است. در انتهای نیز یک جمعبندی و ارزیابی انتقادی از اندوخته دانش موجود در حوزه مطالعات خانواده در ایران ارائه شده است و نقاطء خلاء در این حوزه که نیازمند پژوهش بیشتر است شناسایی شده است.
The Iranian family has undergone many changes in recent decades. These changes have occurred in different aspects of the family including household size, marriage and divorce rates, the purpose of marriage, and so on. The aim of this study is to investigate the factors affecting family changes based on existing research in this area. The methodology of this study includes qualitative meta-analysis and systematic review. The target group is all research that has been published in the form of thesis and research papers. Data coding and analysis is done using MAXQDA software. In order to achieve the purpose of the present research, 57 studies in Iran from 2001 onwards were studied. Besides descriptive analysis, the reviewed documents were evaluated in different aspects. The findings of this study indicate that there are three main factors led to changes in the Iranian family: 1. The education and employment of women has promoted their status in the family power hierarchy; 2. Modernization processes have caused changes in the value system of the Iranian family. ; 3. The socio-economic status of the family affects the values of its members. At the end of the study, a critical conclusion and evaluation of the existing knowledge in the field of family studies in Iran have been presented and the weak points in this area that require further research are identified.
خلاصه ماشینی:
ازاين رو، با توجه به اينکه کمتر پژوهشي به فراتحليل مطالعات خانواده ايراني پرداخته است و همچنين پژوهش حاضر در نظر دارد با استفاده از روش فراتحليل کيفي و مرور نظـام منـد پژوهش هاي انجام شده در اين حوزه ، به اين پرسش پاسخ دهد که مهم ترين عوامل اثرگذار بـر تغييـرات خانواده ايراني چه بوده است ؟ مروري بر ادبيات نظري همان طور که پژوهش هاي تجربي در حـوزه جامعـه شناسـي خـانواده گسـتردگي قابـل تـوجهي دارد، تلاش هاي نظري براي تبيين مسائل ، تغييرات و تحولات خانواده نيز طيف وسـيعي را شـامل مـيشـوند.
109 1 جدول ١: تعداد اسناد مورد بررسي به تفکيک نوع سند تعداد اسناد به تفکيک نوع مرحله پايان نامه تحصيلات تعداد کل مقاله علمي-پژوهشي تکميلي غربال اوليه ٧١٣ 98 811 غربال نهايي ٤٤ 13 57 جمع اسناد وارد شده به مرور نظام مند در پژوهش حاضر 57 شيوه استخراج مفاهيم و تعداد آنها پيش از اين نيز ذکر شد که براي بررسي پژوهش هاي داخلي در مجموع تعداد ٥٧ سند شامل مقالات علمي-پژوهشـي و پايان نامـه ها و رسـاله هـاي دانشـجويي مـورد تجزيـه وتحليل قـرار گرفته انـد.
اسـتفاده از روش پيمـايش در حوزه مطالعات خانواده نيز همواره با هدف سنجش رابطه ميان متغيرهاي مشخصي مثل رابطه نوسازي با ساختار قدرت بر خانواده ، يا بررسي اثر تحصيلات و اشتغال زنـان بـر تقسـيم کـار جنسـيتي در خـانواده ، استفاده شده است .
نتيجه گيري پيش از اين نيز نشان داده شد که بررسي پژوهش هاي انجام شده در حوزه مطالعات خانواده مبتني بر چند محور اصلي صورت گرفته است .
. 16 عمر خضرنژاد ١٣٨٩ بررسي ارزش هاي سنتي-مدرن در حوزه خانواده ؛ پايـان نامـه بـراي ١ پژوهش ها به ترتيب سال انجام آن ها ارائه شده است .