چکیده:
یکی از مولفهها و شاخصهای اصلی نظامهای دموکراتیک که تجلیگر حاکمیت مردم و حق تعیین سرنوشت کشورشان توسط خود مردم میباشد، برگزاری انتخابات و مراجعه به آراء عمومی در اشکال مختلف است. این مقاله کوششی است برای تبیین نقش انتخابات- بعنوان تحول سیاسی- بر حاکمیت مردم که در پنج محور؛ وقوع، منشاء، وسعت، روش اجرا و غایت مورد مداقّه قرار میگیرد. از اینرو، مقاله حاضر در تلاش برای پاسخ به این سوال اصلی است که نقش فرآیند انتخابات را بر حاکمیت مردم با نگاهی بر انتخابات مجلس شورای اسلامی چگونه میتوان ارزیابی و تحلیل کرده و مولفههای آن را مشخص ساخت؟ بر این اساس، با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از جمعآوری دادهها به شیوه کتابخانهای، به تبیین و تحلیل موضوع پرداخته شده است. در نهایت چنین نتیجهگیری شد: انتخابات به مثابه یک تحول سیاسی، مکانیسم اصلی چرخش قدرت و مشارکت دادن افراد جامعه در تصمیمگیریهای کشورشان چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم است که به شیوه مسالمتآمیز، از پایین و درون جامعه، منجر به دگرگونی در سطوح خرد شده و روش اجرای آن هم به شکل کوتاه مدت و ادواری است. در واقع هدف از فرآیند انتخابات، علیالاغلب گذار از نظامهای غیردموکراتیک و استقرار نهادهای دموکراتیک و گسترش آن است. ضمن اینکه حاکمیت مردم در فرآیند انتخابات، مترادف با مشارکت سیاسی آنها بوده که پیششرط آن، «جامعهپذیری سیاسی» است
One of the main components and characteristics of democratic systems, which is the manifestation of the sovereignty of the people and the right of the people to determine the fate of their country, is to hold elections and refer to public votes in various forms. This article is an attempt to explain the role of elections - as a political transformation - in the sovereignty of the people, which is examined in five areas: occurrence, origin, scope, method of implementation and limit. Therefore, the present article seeks to answer the main question of how the role of the electoral process in the sovereignty of the people can be assessed and analyzed by looking at the elections to the Islamic Consultative Assembly of Iran and how its components can be identified. Accordingly, using the descriptive-analytical method and using library method for data collection, the subject has been explained and analyzed. Finally, it was concluded that: elections, as a political transformation, are the main mechanism for the rotation of power and the participation of the people of the society in the decisions of their country - both directly and indirectly. In a peaceful way and from the bottom and within the society, this mechanism leads to changes in the micro-levels, and its implementation method is short-term and periodic. In fact, the purpose of the electoral process is, for the most part, transition from non-democratic systems and to establish and expand democratic institutions. At the same time, the people's sovereignty in the electoral process has been equivalent to their political participation, the precondition of which is "political socialization.
خلاصه ماشینی:
واژگان کلیدی: انتخابات، حاکمیت مردم، جامعهپذیری سیاسی، مشارکت سیاسی، انتخابات مجلس شورای اسلامی مقدمه انتخابات از مهمترین ابزارهای کاربردی در پیشبرد مسالمتآمیز اهداف و تعیین شایستهترین افراد برای تصمیمگیری و تصمیمسازی در هر کشوری است که از شاخصههای نظامهای دموکراتیک و مردمسالار محسوب میشود؛ بطوریکه بدون وجود آن، نظامهای مردمسالار حداقل از لحاظ مضیّق (شکلی و ظاهری)، معنا نداشته و مفهوم نظری خود را در حیطه علم سیاست از دست میدهند.
نوشتار حاضر در تلاش برای پاسخ به این سوال اصلی است که نقش فرآیند انتخابات را بر حاکمیت مردم با نگاهی بر انتخابات مجلس شورای اسلامی چگونه میتوان ارزیابی و تحلیل کرده و مولفههای آن را مشخص ساخت؟ باتوجه به اهمیت ثبات و بیثباتی نظام سیاسی و نقش مردم و حاکمیت در آن با مبنا قرار دادن انتخابات مجلس شورای اسلامی، پژوهش حاضر، فرآیند انتخابات را به مثابه یکی از راههای تحولات سیاسی برحسب پنج معیار (وقوع، منشاء، وسعت، روش و غایت) مورد بررسی قرار داده است.
در این نوشتار با استفاده از روش گردآوری دادههای کیفی به شیوه کتابخانهای و اسنادی و همچنین بهرهگیری از دادههای تجربی و تحلیل آنها از طریق رهیافت تفسیری با مصادیقی از اصول قانون اساسی و بیانات رهبری انقلاب امام خمینی به این نتیجه رسیده است که براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در فصل پنجم، یکی از مهمترین راههای تجلی اراده و حاکمیت مردم، انتخابات است که گزینش نمایندگان ملت برای تصدی مقام نمایندگی مجلس شورای اسلامی مقرر در فصل ششم از آن جملهاند.