چکیده:
قباله های ازدواج، نکاح نامه هایی هستند که هویّت ملّی و تاریخی هر ملّت را نشان می دهند. آثار ارزشمندی که به شناخت فرهنگ یا تاریخ ما کمک قابل توجهی می کنند؛ زیرا عقدنامه بیانگر مهمترین رکن زندگی ایرانیان یعنی خانواده و امر ازدواج را جنبة حقوقی میبخشد. تنوع و زیاد بودن این اسناد به دلیل گستردگی امر ازدواج و محیط مذهبی دورة قاجار، که بر ازدواج به عنوان سنّت الهی و مقدّس و سفارش پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) تأکید داشتند. دین اسلام بر تمام جنبه های حقوقی این عقدنامه ها حاکم بوده است و مسلمانان اعتقاد دارند که ازدواج به عنوان نعمتی خداداد زمینه ساز تکامل انسان است. بررسی این عقدنامه ها در شناخت تاریخ دورة قاجار مؤثر است و تحلیلی درست وآشکار از جنبه های مختلف تاریخ این دوره از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و وجه رایج ایران می دهد. عقدنامه سند حقوقی است و از سنّتهای مهمّ ایرانیان بوده که هنوز در میان ایرانیان رواج دارد. برای پررنگ کردن یا طراحی با استفاده از رنگ و نقش عقدنامه ها میتوان به سیر تطوّر هنر تذهیب در عهد قاجار پی برد. در این نکاحنامه ها هنر خطّاطی و نقّاشی و تذهیب و نویسندگی با باورها و اعتقادات دینی و مذهبی مردم عجین شده و با توجّه به وضع مالی خانوادة طرفین ازدواج به شکلهای متفاوتی تولید می شده است.
Marriage agreements are documents that can show the historical and national identity of a society. They can help know the culture and history of a nation. A marriage agreement deals with a very important issue in Iranian families, i.e. marriage. It gives the marriage a legal aspect. Since marriage is a recommended religious action in Islam, one can find many examples of marriage agreement. The study of such agreements left from Ghadjar dynasty can help us learn about the cultural, social, economic, and legal situation of that time. Even though marriage agreement is a legal document that needs no color specification, they used to be colored, illuminated and handwritten, that can illustrate the development of painting, illumination and calligraphy during Ghadjar dynasty. A descriptive analytic library study was carried out to investigate the marriage agreement during Ghadjar dynasty.
خلاصه ماشینی:
پیشینۀ تحقیق برای معرّفی اسناد مربوط به استان یزد، پژوهشهایی درخور از طریق مراکز و علاقهمندان به فرهنگ مردم یزد انجام گرفته که در جای خود ارزشمند است، امّا در مورد نکاح نامههای دورة قاجار پژوهشهای چندانی صورت نگرفته و سوابق پژوهش بسیار کم و ناچیز است.
) که بخش اعظم یک سند را تشکیل میدهد، بیانگر آن است که اگرچه قانون مشخّص و مدّونی هنوز در کشور وجود ندارد، امّا طرفین برای شروع یک زندگی مشترک و مستدام به اصول و قاعدهای مشخص در چارچوب یک قرارداد معتقد و پایبند بودند که به ظاهر بسیار ساده مینماید، امّا در عین سادگی متن کلمات و عبارات چنان دارای بار حقوقی و معنوی است که در مقایسه با عقدنامههای امروزی در زمان خود بسیار شاخص و ارزشمند بودند و عدم ذکر برخی موارد را نمیتوان حمل بر دانش و آگاهی اندک افراد آن زمان دانست، بلکه در صورت بروز مشکل و اختلاف بین طرفین، حلّ اختلاف به ریشسفیدان قوم واگذار میشد و با این دید که دختر با لباس سفید به خانه بخت میرود و با کفن از آن خانه بیرون میآید، حتّی الامکان سعی در حلّ اختلاف میکردند؛ چنانکه در بررسی اسناد این دوره کمتر به اسنادی چون طلاقنامه بر میخوریم؛ تا پیش از سال 1310 هجری شمسی؛ ازدواج و طلاق اشخاص به ثبت نمیرسید و در مرداد همان سال، قانون ازدواج مشتمل بر 20 ماده که مقرّرات طلاق را هم دربر داشت، در مجلس تصویب شد و به ثبت رسید (پزشکی، 1391).