چکیده:
تکامل یا فرگشت، نظریهای مطرح در زیستشناسی است. این نظریه، توضیح میدهد که چگونه موجودات زنده طی زمانهای طولانی تغییر کردهاند و به شکل امروزی درآمدهاند. نظریه تکامل پایه و اساس زیستشناسی نوین است و با شواهد بسیاری؛ ازجمله سنگوارهها، پشتیبانی میشود. با این وجود، در پذیرش یا رد این نظریه، اختلافنظر وجود دارد و پرسشهای بسیاری در این زمینه وجود دارد که نیازمند پاسخ هستند. بسیاری از دبیران زیستشناسی، شناختی از کاربردهای تکامل ندارند و عملاً، جامعه پذیرش خوبی نسبت به زیستشناسی تکاملی ندارد و نسبت به نقش مهم زیستشناسی تکاملی در بهبود کیفیت زندگی چندان آگاه نیست. با توجه به اهمیت مبحث تکامل در آموزش زیستشناسی، در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه و نقشه مفهومی و به کمک ابزار آماری Graph Pad Prism و پسآزمون بنفرونی، به تجزیه و تحلیل ساختار دانشی 17 دبیر زیستشناسی از 30 دبیر مربوط به 12 دبیرستان شهر اصفهان در پذیرفتن یا رد تئوری تکامل پرداختیم. نتایج تحقیق بیانگر آگاهی اندک دبیران زیستشناسی با سابقه کمتر، از اهمیت این علم بود. ارائه دلایل مستندتر برای پذیرش تئوری تکامل، پذیرش ارتباط این نظریه با پیشرفتهای کشاورزی، پزشکی و محیطزیست و آگاهی اندک از ورود مباحث مذهبی در این نظریه با بررسی پاسخنامهها و نقشههای مفهومی حاصل شد. درنهایت، ارزیابی انتقادی و اصلاح برنامههای آمادهسازی معلمان زیستشناسی در مورد این نظریه، میتواند به بهبود آموزش مبحث زیستشناسی تکاملی در مقطع دبیرستان کمک کند.
Evolution is a theory in biology. This theory explains how organisms have changed in long times and have become modern. Evolutionary theory is the foundation of modern biology and is supported by many pieces of evidence, including fossils. However, there is a controversy in accepting or rejecting this theory, and there are many questions that need to be answered. Many biology teachers have no cognitive knowledge of evolutionary applications. In practice, the community does not accept evolutionary biology and is not very aware of the important role of evolutionary biology in improving quality of life. Considering the importance of the evolution theme in biology education, accepting or rejecting the Evolved theory were evaluated using a questionnaire and a conceptual map, the Graph Pad Prism statistical tool, and the Bon-Ferroni post-test, to analyze the knowledge structure of the 17 teachers of biology in Isfahan. The results indicated little knowledge of biology teachers with less experience from the importance of this science. Providing documented reasons for accepting the theory of evolution, accepting the relationship between this theory and the advances in agriculture, medicine, and the environment, and the little awareness of the introduction of religious discussions in this theory was achieved by examining responses and conceptual maps. Eventually, critical evaluation and reform of biology teacher training programs on this theory can help improve the development of high school education in Evolutionary biology.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اهمیت مبحث تکامل در آموزش زیستشناسی، در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه و نقشه مفهومی و به کمک ابزار آماری Graph Pad Prism و پسآزمون بنفرونی، به تجزیه و تحلیل ساختار دانشی 17 دبیر زیستشناسی از 30 دبیر مربوط به 12 دبیرستان شهر اصفهان در پذیرفتن یا رد تئوری تکامل پرداختیم.
تحقیقات نشان داده است که نگرش و دیدگاه معلمان در مورد موضوع تکامل میتواند تصمیمات برنامه درسی و آموزشی را تحت شعاع خود قرار دهد (Carlsen, 1991)؛ بنابراین، پذیرش یا رد نظریه تکاملی بهعنوان یک توضیح معتبر علمی، به لحاظ بالقوه از نظر قرارگیری در برنامه درسی زیستشناسی، مهم است (Bohlin & Höst, 2015) و دانش و فهم یک معلم زیستشناسی از تکامل ممکن است بر روی درک دانش آموزان از این ایده قدرتمند و محوری تأثیر بگذارد (Tanner & Allen, 2005).
اینکه دبیران زیستشناسی چه چالشهایی با توسعه این علم دارند؟ آیا در ایران نیز چنین چالشهایی وجود دارد؟ روش آموزش تکامل و روند تاریخی طرح این مسئله در کتب درسی ایران طی چندین دههای که از عمر نظام آموزشی ما میگذرد، آیا مناسب و موردپذیرش بوده است؟ آیا در نحوه طرح این مباحث بازنگری انجامشده و آیا چنین تغییراتی احتمالی با ملاحظات اخلاقی و مذهبی مرتبط بوده است؟ سؤالاتی است که در این تحقیق قصد داریم به آنها پرداخته تا با بررسی پذیرش یا رد نظریه تکاملی به عنوان یک توضیح معتبر علمی توسط برخی دبیران زیستشناسی، در مورد اهمیت قرارگیری موضوع تکامل در برنامه درسی زیستشناسی تدابیری اندیشید.