چکیده:
در پهنه وسیع ایران زمین اقوام گوناگونی با فرهنگها، باورها و اعتقادات مختلف ساکن هستند. مطالعه و بررسی فرهنگ اقوام مختلف و حفظ میراث فرهنگی و تمدن یک قوم در هر کشوری از اهمیت بهسزایی برخوردار است. در میان اقوام مختلف ایرانی ترکمنها یکی از بزرگترین و قدیمیترین قومهای ایرانی هستند، که عمدتا در کنارههای شرقی دریای خزر شامل بخشهای شمالی و شرقی استان گلستان و در بخشهایی از خراسان موسوم به ترکمن صحرا سکونت دارند. پژوهش حاضر تلاشی است در جهت شناخت بازتاب مولفههای فرهنگی در سکونتگاههای قوم ترکمن که با تمرکز بر واحدهای سکونتی، مصالح، نمادها و نشانههای به کار گرفته شده در آن، محل استقرار زنان و مردان، دست بافتها و فعالیت آنها شکل گرفته است. مهمترین سکونتگاه ترکمنها، آلاچیق ایشان شمرده میشد که شباهت بسیاری به یک مسکن دایمی دارد. ساخت آلاچیقها مراسم همراه آنها ، تزیینات داخلی آلاچیقها، نوع خاص زندگی ترکمنها را نشان میدهد. بر این اساس پژوهش زیر از طریق روش کیفی و با استناد به مطالعات کتابخانهای صورت گرفته است تا مولفههای فرهنگی قوم ترکمن را بر اساس نمادها و نشانههای به کار گرفته شده در معماری سکونتگاههای این قوم را شناسایی کرده باشد. بررسیهای انجام شده نشان میدهد که نحوه ساخت، تفکیک فضایی، چیدمان و تزیینات فضای داخلی آلاچیق ترکمنها ریشه در نمادها و نشانههای فرهنگی این قوم دارد.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر تلاشي است در جهت شناخت بازتاب مولفه هاي فرهنگي در سکونتگاه هاي قوم ترکمن که با تمرکز بر واحدهاي سکونتي، مصالح ، نمادها و نشانه هاي به کار گرفته شده در آن ، محل استقرار زنان و مردان ، دست بافت ها و فعاليت آن ها شکل گرفته است .
بررسيهاي انجام شده نشان ميدهد که نحوه ساخت ، تفکيک فضايي، چيدمان و تزئينات فضاي داخلي آلاچيق ترکمن ها ريشه در نمادها و نشانه هاي فرهنگي اين قوم دارد.
همچنين در مقاله تحليلي بر زندگي ترکمن از اوي تا خانه (با بررسي خانه هاي شهر گميشان ) با بررسيهاي صورت گرفته توسط نويسنده که به وسيله مطالعات وسيعي در خصوص آداب و رسوم و شيوه ي زندگي ترکمن از طريق مطالعه ادبيات و مصاحبه با افرادي از قوم ترکمن در شهر گميشان و بازديد از خانه هاي موجود در اين شهر انجام گرفت ، اين نتايج حاصل شد که معماري مناسب براي زندگي گروهي، تفکيک فضايي، چيدمان و تزئينات فضاي داخلي آلاچيق به معماري داخلي خانه ترکمن منتقل شده است (شمالي، ١٣٩٥).
در پژوهش ديگري با عنوان آلاچيق ترکمن ، نويسندگان به بيان اين مطلب ميپردازند که در اين جستار با معرفي اوي ترکمن و اجزاي تشکيل دهنده آن به همراه وسايل مورد استفاده درون اوي به اين امر اشاره شد که ترکمن هاي کوچ نشين در طي سال ها زندگي در صحرا و شرايط مختلف آب و هوايي در ساخت منزلگاه خويش به طرحي دست يافته اند که ميتوان اذعان کرد يکي از کامل ترين نوع منازل سيار بوده است .