چکیده:
عوامل متعددی موجب آسیبرسانی به عقل و خرد آدمی میشود که ابتدا باید در صدد شناسایی این عوامل بر آییم و سپس برای بر طرف کردن عوامل آسیبرسان تلاش کنیم. آسیبشناسی عقل، موضوعی بسیار مهم و ضروری است که هر یک از ما با آموختن آن، پیشگیریهای لازم را انجام میدهیم تا از این موهبت بیهمتا و نعمت ناب و یکتا بهرۀ بیشتری ببریم و برای سعادت ابدی خویش، اندوختههای اخروی فراهم کنیم؛ زیرا نبود یا کمبود عقل، خسارات غیر قابل جبرانی به جامعه و فرد وارد میکند و طومار حیات آدمی را در هم مىپیچد؛ چنانکه امام علی ع فرمود: «هیچ مصیبتی بالاتر از بیعقلی و هیچ فنایی همانند نابودی عقل آدمی نیست».
خلاصه ماشینی:
آسیبشناسی عقل، موضوعی بسیار مهم و ضروری است که هر یک از ما با آموختن آن، پیشگیریهای لازم را انجام میدهیم تا از این موهبت بیهمتا و نعمت ناب و یکتا بهرۀ بیشتری ببریم و برای سعادت ابدی خویش، اندوختههای اخروی فراهم کنیم؛ زیرا نبود یا کمبود عقل، خسارات غیر قابل جبرانی به جامعه و فرد وارد میکند و طومار حیات آدمی را در هم مىپیچد؛ چنانکه امام علی فرمود: «هیچ مصیبتی بالاتر از بیعقلی و هیچ فنایی همانند نابودی عقل آدمی نیست».
شهوتطلبی و هواپرستی انسان در زندگی دنیایی دارای دو نوع شهوت است؛ شهوت صادق مانند علاقه به غذا هنگام گرسنگی یا میل به همسر و ارضای غریزه جنسی و شهوت کاذب مانند علاقه به غذای بهتر، رفاه فراوانتر و یا تنوع جنسی و تجربههای گوناگون شهوانی که بدون آنها زندگی سپری میشود، اما با این دلبستگیها، تمام عزم و جزم آدمی به امور دنیوی مشغول میشود و از توجه و تلاش برای فراهمسازی اندوختههای اخروی باز میماند؛ چنانکه امام علی فرموده است: «ذَهَابُ الْعَقْلِ بَيْنَ الْهَوَى وَ الشَّهْوَة؛ عقل آدمی در کششهای هوای نفس و شهوات، از بین مىرود».
معتدل شو که هر که اهل دل است در جمیع امور معتدل است وسط آمد محل عزّ و شرف به وسط روی نِه ز هر دو طرف تا رساند تو را به عزّ و بها حکم «خَيْرُ الْأُمُورِ أَوْسَطُهَا» زیادهخواهی، از بلاهای افراط در کسب مال در زندگی است که آدمی را به سوی تکاثر یا ثروتاندوزی مىکشاند، را حتی و رفاه واقعی را از فرد مىرباید و در گذر زمان، باعث کمعقلی و بیعقلی انسان مىشود؛ چنانکه امام علی فرمود: «ضِيَاعُ الْعُقُولِ فِي طَلَبِ الْفُضُولِ: ضایع شدن و تباه گشتن عقلها، در پی زیادهخواهیهاست».