چکیده:
قالیهای روستایی استان چهارمحال و بختیاری دارای تنوع بسیار گسترده و قابلتوجهی میباشد» مجموعهای از طرحهای
خشتی» قابی» درختی» تکراری سرتاسری و لچک ترنج در این مجموعه میگنجد. این بررسی با تمرکز بر قالیهای ترنجی
منطقه به طبقهبندی آنها پرداخته و اجزاء و ملحقات این مجموعه مورد واکاوی قرار خواهد گرفت. همچنین به دلیل
گسترده بودن این گروه از طرحهاء تمرکز بر نمونههای اصیل حوزههای موردبحث بوده و طرحهای جهادی و جدیدی که
در ۳۰ ساله اخیر در منطقه رواج یافته استء در این مجموعه نمیگنجد. سوّاللات مطرحشده عبارتاند از: انواع طرحهای
ترنجی در منطقه و حوزههای بافت آن کدام است؟ تزئینات و ملحقات هر حوزه چیست؟ نقاط مشترک و یا تفاوت طرح
ترنجی در هر حوزه بافت چیست؟ رایجترین فرمها کدامند؟ و فراوانی فرم ترنج در کدام مناطق بیشتر است؟ پژوهش پیش
رو به شیوه تحلیلی-توصیفی بر پایه تطبیق دادهها انجامگرفته و نتایج بهدستآمده بیانگر آن است که فرم ترنج در منطقه
از فراوانی گستردهای برخوردار میباشد و لیکن هر حوزه دارای ترنج خاص خود بوده که دارای نقاط اشتراک و افتراق با
سایر حوزهها میباشد.
خلاصه ماشینی:
در اين مجال پس از بررسي ١٢٠ قطعه قالي روستايي ترنجدار در منطقه (در قالب تصوير و يا نمونه هايي که مورد بازديد قرار گرفته است )، تنوع و فراواني فرم و ساختار ترنج در هر حوزه بافت مشخص خواهد شد.
ترکيب بندي متن شامل تک ترنج ٣، دو ترنج (نمونه هاي دو ترنج در منطقه داراي فراواني بوده ، اين در حالي است که در قاليهاي روستايي ساير مناطق ايران به ندرت با نمونه هاي دو ترنجي مواجه ميشويم )، سه ترنج (که شايع ترين اين نمونه ها، تقريبا در سراسر ايران است ) و تعداد بيشتر (البته به صورت محدود) ميباشد.
البته شمار طرح هاي باباحيدر به واسطه تزئينات متنوع و متفات بسيار بيشتر مي باشد اما به دليل تمرکز اين مقاله بر تنوع فرم ترنج ، تنها نمونه هايي که اين تفاوت را در فرم و شکل ترنج نشان مي دهند ارائه شده اند (جدول ٣).
البته لازم به يادآوري است که نگارندگان در جريان بررسيها با ترنجهايي که به لحاظ فرم يکسان بوده اما به لحاظ ملحقات و تزئينات خارجي با يکديگر تفاوت داشتند نيز مواجه شدند که با اين توضيح ، شمار تنوع ترنج ها حتي بيش از ٤٠ مورد ميباشد، اما به لحاظ تمرکز اين کاوش بر طبقه بندي فرم ترنج ، نمونه هايي انتخاب و در تحقيق به کار گرفته شده اند که نمايانگر فرم کلي ترنج و قابل تفکيک از ساير حوزه ها باشند.