چکیده:
حق معنوی یکی از حقوق اعطایی به مولف در حقوق مالکیت ادبی و هنری است که بهموجب آن، مولف میتواند اثر را متعلّق به خود بداند، از تمامیت اثرش حفاظت کند و مانع تحریف یا تغییر در اثر خود شود. این حق برخلاف حق مادی که از منافع مالی مولف حمایت میکند، بر حمایت از شخصیت مولف تمرکز دارد. باور غالب این است که حق معنوی برای نخستین بار در کشورهای تابع نظام حق مولف مثل فرانسه و آلمان شناسایی شد، اما بررسیهای تاریخی خلاف این باور را ثابت میکند. در نیمه دوم قرن هجدهم در جریان رسیدگی به دو دعوای مهم در بریتانیا، برای نخستین بار حق معنوی مورد بحث قرار گرفت و این حق در رویة قضایی این کشور بهعنوان خاستگاه نظام کپیرایت به رسمیت شناخته شد. رویکرد کپیرایت به حق معنوی ناشی از عوامل تاریخی و فرهنگی و مبتنی بر مبنای انگیزشی و فایدهگرایی است و با دیدگاه نظام حق مولف متفاوت است. در کشورهای تابع نظام کپیرایت، قبل از پیوستن به کنوانسیون برن، با استفاده از شیوههایی چون جازدن و هتکشهرت و همچنین با استناد به مفاد قرارداد، از حق معنوی مولف حمایت میشد و حتی امروزه در شرایط پساز الحاق به این کنوانسیون و ضرورت حمایت از حق معنوی بهموجب ماده 6 مکرر آن، همین شیوهها همچنان مورد استفادۀ دادگاهها قرار میگیرد. در این نوشتار پیشینه و مبنای حق معنوی در نظام کپیرایت، عوامل اثرگذار بر این رویکرد و شیوههای حمایت از حق معنوی مولف بررسـی میشود.
Intellectual rights are granted to the author under the literary and artistic property rights whereby the authors can claim the authorship of the work, protect the integrity, and prevent any distortion or modification of the work. Contrary to material rights that support the financial interest of the author, intellectual rights support the character of the author. It is believed that intellectual rights were introduced in countries that confirmed the copyright system such as France and Germany. Historical antecedents, however, prove the opposite assumption. The intellectual right was discussed for the first time in the second half of the 18th century within the investigation of two important cases in Britain where this right was recognized as the origin of the copyright system. The copyright approach to intellectual property rights has resulted from the historical, cultural, incentive, and utilitarianism factors. This approach differs from the author's rights system. Countries that follow the copyright system used to support the intellectual rights of the author by using some methods such as mutilation or defamation relying on the contract provisions before joining the Berne Convention. These countries are still using the same methods in courts to support intellectual rights according to Article 6 of the Berne Convention after joining it. This study was conducted to investigate the background and basis of intellectual property rights under the copyright system. Besides, this paper examines factors affecting the copyright approach and methods to protect the intellectual rights of the author.
خلاصه ماشینی:
باور غالب این است که حق معنوی برای نخستین بار در کشورهای تابع نظام حق مؤلف مثل فرانسه و آلمان شناسایی شد، اما بررسیهای تاریخی خلاف این باور را ثابت میکند.
در کشورهای تابع نظام کپیرایت، قبل از پیوستن به کنوانسیون برن، با استفاده از شیوههایی چون جازدن و هتکشهرت و همچنین با استناد به مفاد قرارداد، از حق معنوی مؤلف حمایت میشد و حتی امروزه در شرایط پساز الحاق به این کنوانسیون و ضرورت حمایت از حق معنوی بهموجب ماده 6 مکرر آن، همین شیوهها همچنان مورد استفادة دادگاهها قرار میگیرد.
اما بنیاد فلسفی نظام کپیرایت، فایدهگرایی است؛ بهاین معنا که هدف کپیرایت تشویق به تولید بیشتر آثار خلاقانه با پایینترین قیمت ممکن است و به شخصیت مؤلف کمتر توجه میشود.
استیشنرز (که میلر نیز از اعضای آن بود) برای حفظ انحصار چاپ خود استدلال کرد که قانون «آن» بههیچوجه حق مؤلف برای انتشار اثر را محدود نکرده و مؤلف حتی با تصویب این قانون نیز دارای حق تکثیر (کپیرایت) بهصورت دائمی است.
یکی از نویسندگان به وجود حق معنوی در دیدگاه منسفیلد اشاره میکند و نتیجه میگیرد که پروندة میلر حاکی از آن است که ایدة حق معنوی مؤلف در حقوق انگلستان با شناخت کپیرایت کامنلایی ارتباط دارد.
2-1-1- ب- نتایج پرونده در پرونده دونالدسون، کپیرایت کامنلایی بهدلیل خطر برای آزادی نشر و تبعاً حق معنوی هم بهعنوان یکی از نتایج آن، رد شد و پس از آن بحث حق معنوی بهصورت زودهنگام از حقوق ادبیوهنری این نظام کنار گذاشته شد و تا حدود 200 سال بعد در بریتانیا مطرح نشد.
نظام کپیرایت در حمایت از مؤلف و اعطای حقوق مادی و معنوی به او، مبنای فایدهگرایی را پذیرفته است.